Kategorie

WZ34









21 sierpnia 1933 roku Szef Departamentu Technicznego Ministerstwa Spraw Wojskowych podjął decyzję o przebudowie samochodu pancernego wzór 28 na pojazd o napędzie kołowym. Pracę tę zlecono Biuru Konstrukcyjnemu Wojskowego Instytutu Badań Inżynierii, po pewnym czasie przemianowanemu na Biuro Badań Technicznych Dowództwa Broni Pancernych.
Projekt przebudowy zakończono na początku 1934 roku, a 30 marca zademonstrowano pierwszy przebudowany samochód. 9 kwietnia samochód rozpoczął próby na terenie Puszczy Kampinoskiej. W rezultacie stwierdzono konieczność zastosowania specjalnych gąsienic przeciwślizgowych na tylnich kołach w czasie jazdy po terenach piaszczystych piaszczystych błotnistych.
Do listopada trwały jeszcze prace przy zmianach konstrukcyjnych - pod koniec miesiąca wszystkie wozy doświadczalne wraz z całą dokumentacją techniczną przekazano do Kierownictwa Zaopatrzenia Broni Pancernych. Samochód został przyjęty do uzbrojenia pod nazwą "samochód pancerny wz. 34", a przebudowa pozostałych pojazdów miała się odbywać w poszczególnych jednostkach, na wzór dostarczonego modelu.


W czasie przebudowy używano części z samochodów ciężarowych Polski Fiat 621 L. Modernizacja odbywała się stopniowo, przy wykorzystaniu różnych odmian typowych zespołów części. W wyniku tego powstały trzy odmiany samochodu pancernego noszące nazwy: wz. 34, wz. 34-I, wz. 34-II.
W samochodzie wz. 34 w porównaniu z samochodem pancernym wz. 28 zmieniono jedynie tylny most, zastępując go mostem typu Polski Fiat 614.
W samochodzie wz. 34-I oprócz zmiany mostu zmieniono też silnik - zastosowano silnik Polski Fiat 108, pochodzący z samochodu osobowego Polski Fiat 508.
W samochodzie wz. 34-II - model ten powstał w najliczniejszej liczbie egzemplarzy, zastosowano części pochodzące z typowych samochodów osobowych i ciężarowych powstałych powstałych czasie modernizacji. Zastosowano silnik Polski Fiat 108-III o mocy 25 KM, tylny most zamieniono na model Polski Fiat 618 o wzmocnionej i ulepszonej konstrukcji. Zastosowano też nową skrzynię biegów, instalację elektryczną i hamulce hydrauliczne.
Samochody pancerne zostały uzbrojone w 1 km 7,92 mm Hotchkiss wz. 25 lub w armatę czołgową kal. 37 mm wz. 1918. 
W latach 1934-1937 przebudowano praktycznie wszystkie posiadane samochody pancerne wz. 28 na model wz. 34 - razem było to około 90 pojazdów.

Budowa

Głównym elementem samochodu była rama, na której montowano silnik, zespół przeniesienia napędu, zespoły podwozia oraz całe nadwozie. Auto posiadało napęd na koła tylnie, hamowanie pojazdu odbywało się przy pomocy 2 hamulców, przy czym poszczególne rodzaje samochodów różniły się rozwiązaniami tego urządzenia. 
W samochodzie wz.34 główny hamulec mechaniczny uruchamiany pedałem nożnym działał na bęben umieszczony na wale napędowym, ręczny działał na bębny tylnych kół.
W samochodzie wz.34-II zastosowano znacznie nowsze hamulce hydrauliczne działały na bębny tylnych kół, zaś hamulec ręczny był połączony z bębnem umieszczonym na wale napędowym. 
Najnowocześniejszy silnik znajdujący się w wz.34-II był silnikiem gaźnikowym 4 suwowym surowym pojemności 995 cm3 chłodzonym cieczą. 
Wz. 34 posiadał 4-biegową skrzynię biegów o zsynchronizowanym 3 i 4 biegu.
Kadłub wykonany był z płyt stalowych, walcowanych i utwardzanych powierzchniowo. Płyty łączono przy pomocy kątowników i nitów lub śrub. Cały kadłub ustawiony był na ramie i przymocowany do niej. W płytach kadłuba umieszczono kilka otworów zamykanych płytami na zawiasach. Na lewej bocznej płycie umieszczono właz dla kierowcy, w pokrywie włazu umieszczono szczelinę obserwacyjną. Cztery podobne szczeliny umieszczono w płycie skośnej przed kierowcą. Z tyłu samochodu znajdowało się wejście dla dowódcy będącego jednocześnie strzelcem. 
Na ścianach bocznych przedziału bojowego umieszczono ramy na skrzynki z amunicją do karabinu maszynowego lub półki na naboje do armaty. W przedziale bojowym umieszczona była też bateria akumulatorów. Tutaj przechowywano też płachtę brezentową do okrywania pojazdu oraz gaśnicę i pompę do pompowania kół.
Ciekawostką był całkowity brak opancerzenia od spodu - w przedziale bojowym podłoga składała się z drewnianych desek ułożonych bezpośrednio na ramie.
Nad przedziałem bojowym na łożysku kulowym umieszczona była wieża z zamontowanym uzbrojeniem. W ścianach wieży znajdowały się dwa otwory obserwacyjne zamykane pokrywami ze szczelinami obserwacyjnymi.
W przedniej ścianie wieży zamocowane było jarzmo dla broni - dla km jarzmo kuliste (takie samo jak w TK/TKS), natomiast natomiast wozach uzbrojonych w armatę zastosowano jarzmo prostokątne konstrukcji francuskiej typu Puteaux, używane w czołgach Renault FT.
Na zewnątrz kadłuba umocowano koło zapasowe, łopaty i kilofu, stalowe liny oraz łańcuchy przeciwpoślizgowe. Zamiast nich stosowano również ostrogi gąsienicowe zakładane na tylne bliźniacze koła i przewożone na tylnych błotnikach.

Samochody Pancerne WZ.34 we wrześniu 1939 r.

W skład szwadronu wchodziło 7 samochodów pancernych - samochód dowódcy plus dwa plutony po trzy wozy (jeden z działkiem 37 mm i dwa z karabinami maszynowymi). W sumie stan szwadronu wynosił 45 żołnierzy (3 oficerów, 14 podoficerów i 28 szeregowców), siedem samochodów pancernych, trzy samochody ciężarowe, jeden samochód osobowy z radiostacją, pięć motocykli, cysterna z paliwem, oraz kuchnia polowa.
W czasie mobilizacji, w sierpniu 1939 roku sformowano 10 szwadronów wyposażonych w samochody pancerne wz.34. 
Były to następujące pododdziały:
- szwadron dla 21 dywizjonu pancernego Wołyńskiej Brygady Kawalerii armii "Łódź", zmobilizowany przez 12 batalion pancerny w Łucku;
- szwadron dla 31 dywizjonu pancernego Suwalskiej Brygady Kawalerii SGO "Narew", zmobilizowany przez 7 batalion pancerny w Grodnie;
- szwadron dla 32 dywizjonu pancernego Podlaskiej Brygady Kawalerii SGO "Narew", zmobilizowany przez 7 batalion pancerny w Grodnie;
- szwadron dla 33 dywizjonu pancernego Wileńskiej Brygady Kawalerii armii "Prusy", zmobilizowany przez 7 batalion pancerny w Grodnie;
- szwadron dla 51 dywizjonu pancernego Krakowskiej Brygady Kawalerii armii "Kraków", zmobilizowany przez 5 batalion pancerny w Krakowie;
- szwadron dla 61 dywizjonu pancernego Kresowej Brygady Kawalerii, zmobilizowany przez 6 batalion pancerny we Lwowie;
- szwadron dla 62 dywizjonu pancernego Podolskiej Brygady Kawalerii, zmobilizowany przez 6 batalion pancerny we Lwowie;
- szwadron dla 71 dywizjonu pancernego Wielkopolskiej Brygady Kawalerii, zmobilizowany przez 1 batalion pancerny w Poznaniu;
- szwadron dla 81 dywizjonu pancernego Pomorskiej Brygady Kawalerii, zmobilizowany przez 8 batalion pancerny w Bydgoszczy;
- szwadron dla 91 dywizjonu pancernego Nowogródzkiej Brygady Kawalerii zmobilizowany przez 4 batalion pancerny w Brześciu.
Niestety w chwili wybuchu wojny samochody pancerne były pojazdami przestarzałymi i mocno wyeksploatowanymi. W momencie zarządzenia mobilizacji większość sprzętu wchodziła w skład jednostek ćwiczebnych biorących udział w letnich manewrach. Sporo z nich po manewrach było uszkodzonych, uszkodzonych uszkodzonych powodu braku części zamiennych nie mogły być dobrze wyremontowane.
Z powodu zastosowania tylko tylnego napędu kół i średnich właściwości trakcyjnych pojazdy były w dużym stopniu przywiązane do dróg, a pokonanie bezdroży i płytkich rzeczek lub piaszczystych odcinków polnych powodowało wiele komplikacji i unieruchamiało całe pododdziały. Uzbrojenie również mocno ograniczało ich zastosowanie w walce - przestarzałe działo o niskiej prędkości początkowej nie przebijało grubszych płyt pancernych, dodatkowo działo miało bardzo mały zasięg.
W pierwszych dniach września samochody pancerne wz.34 brały udział głównie w rozpoznaniu. Zdarzały się pojedyncze epizody w których załogi działając z zaskoczenia odnosiły sukces w starciach z Niemcami, np. 3 września pod Słupią.
Niestety sprzęt wykruszał się bardzo szybko - uszkodzony, ugrzęzły lub zatrzymany z powodu braku paliwa, niszczony był przez własne załogi. Do końca walk dotrwały pojedyncze egzemplarze, które także zostały zniszczone z chwilą kapitulacji.

Dane taktyczno-techniczne samochodu pancernego wz.34

Ciężar: wz.34 i wz.34-I - 2,1 t(2,2 z działkiem); wz.34-II - 2,2 t. 
Załoga: 2 osoby.
Uzbrojenie: 1 armata 37 mm Puteraux SA 1918 (96-100 naboi) lub 1 km 7,92 mm Hotchkiss wz.25 (2000 naboi)
Prędkość max: wz.34 i 34-I - 55 km/h; wz.34-II - 50 km/h
Zasięg: 150 km po drodze, 130 w terenie.
Silnik: Samochód wz.34 - silnik gaźnikowy 4 suwowy Citroen B-14, moc 20 KM; 
Samochód wz.34-I - silnik gaźnikowy 4 suwowy Polski Fiat 108, moc 23 KM;
Samochód wz.34-II - silnik gaźnikowy 4 suwowy Polski Fiat 108-III, moc 25 KM.
Zbiornik paliwa: wz.34 - 55 l.; wz.34-II - 40 l.
Układ napędowy: sprzęgło główne - suche, jednotarczowe; Samochód wz.34 - skrzynia przekładniowa mechaniczna z reduktorem - 6 biegi do przodu, 2 do tyłu; Samochód wz.34-II - skrzynia przekładniowa mechaniczna - 4 biegi do przodu, 1 do tyłu;
Wymiary: wz.34 i wz.34-I długość - 3620 mm, szerokość - 1910 mm, wysokość 2220 mm, prześwit 250 mm; wz.34-II długość 3750 mm, szerokość 1950 mm, wysokość 2230 mm, prześwit 230 mm.
Pokonywanie przeszkód: wzniesienia do 18 stopni, brody do głębokości 30 cm.



Muzzy





POLECAMY TAKŻE: