Książka oparta na wykładach i seminariach uniwersyteckich autora. Publikacja opisuje najbardziej interesujące, a zarazem najbardziej kontrowersyjne odkrycia archeologiczne, a na tej podstawie prezentuje najnowsze interpretacje o kluczowym znaczeniu dla badań społeczeństw zamieszkujących terytorium Polski w okresie od szóstego do trzynastego stulecia naszej ery.

Pierwszy rozdział stanowi krótki opis historii archeologii średniowiecza na terenach Polski; następnie zaprezentowane są metody badań archeologicznych oraz dowody, na podstawie których oparte są główne archeologiczne wnioski. Kolejne rozdziały prezentują problemy związane z początkami Słowian, tworzenie struktur przedpaństwowych, początki miast i państwa polskiego. Autor często prezentuje swoje opinie, czasami odmienne od tych, które spotykać można w literaturze przedmiotu. Jednocześnie pozwala zapoznać się z opozycyjną argumentacją i wysnuć własne wnioski. Prof. dr hab. Andrzej Buko jest archeologiem, kierownikiem Zakładu Archeologii Wczesnego Średniowiecza w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego oraz profesorem w Instytucie Archeologii i Etnologii PAN. Zdobywał doświadczenia wykopaliskowe na terenach Polski, Francji, Norwegii i we Włoszech. Opublikował w kraju i za granicą około 200 prac naukowych, w tym autor (lub współautor) 9 książek. Od 2003 r. roku realizuje interdyscyplinarne projekty badawcze dotyczące pograniczy etnicznych i kulturowych, w kontekście formowania się państw środkowoeuropejskich.