Autorami książki jest dwóch wybitnych badaczy i popularyzatorów wiedzy o kulturach indiańskich. Prof. Ortiz był jednym z pierwszych naukowców pochodzenia indiańskiego, który połączył badania antropologiczne z tradycyjną wiedzą plemienną. Nauczał na uniwersytetach w Princeton i Albuquerque. Richard Erdoes był artystą – plastykiem, absolwentem berlińskiej Akademii Sztuki.

Książka po raz pierwszy została wydana w 1984 roku w USA. Z uwagi na to, że uznawana jest za klasykę antropologii i mitologii plemion indiańskich Ameryki Północnej, bywa często wznawiana.

Obaj autorzy korzystali przy opracowaniu wierzeń Indian z wielu źródeł, w tym pozyskanych już w XIX wieku, gdy nastąpiła intensyfikacja badań etnograficznych. Z myślą o współczesnych czytelnikach, narracja została odpowiednia dostosowana, jednak, co istotne, książka powstała przy współpracy ze współczesnymi przywódcami plemion indiańskich.

Autorzy unikali wyszukanych figur retorycznych, starając się mimo wszystko jak najwierniej zachować prosty styl tradycyjnych opowieści w postaci mitów i legend. Należy podkreślić, że wierzenia przekazywano z pokolenia na pokolenie najczęściej w formie ustnych opowieści. "Wnikliwa lektura materiałów, które powstały w ciągu wielu dziesiątków lat badań, a także mniej formalnych kontaktów z przedstawicielami świata Indian, pozwoliła obu autorom odkryć wiele dawno już zapomnianych mitów i legend" – czytamy we wstępie do polskiego wydania.

Polski edytor zwraca uwagę na fakt, że autorzy rozgraniczali definicje mitów i legend. Mity w rozumieniu przyjętym przez nich mówią o tym, co wydarzyło się naprawdę w "legendarnym czasie początków". Tymczasem legendy nie zawsze muszą posiadać element prawdy historycznej. Jednak w przypadku książki oba rodzaje opowieści występują naprzemienne w rozdziałach, nie będąc wyróżnione osobno.

"Mity i legendy – piszą Alfonso Ortiz i Richard Erdoes – są magiczną soczewką, przez którą możemy podglądać porządek społeczny i życie codzienne – organizację życia rodzinnego, funkcjonowanie ustroju politycznego, łowienie ryb, uczucia towarzyszące ceremoniom religijnym, podział sił pomiędzy mężczyznami i kobietami, przygotowywanie posiłków i wreszcie sposób, w jaki sławiono bohaterskich wojowników".

Z uwagi na to, że książka poświęcona jest wielu plemionom jednego, wielkiego kontynentu, zaprezentowane opowieści cechuje różnorodność. "Mitologie indiańskie różnią się między sobą, podobnie jak poszczególne plemiona różnią się językami, tradycją, strojami, a nawet wyglądem zewnętrznym. (…) I chociaż nigdy nie istniała jedna kultura i mitologia indiańska, możliwe jest wskazanie wielu uniwersalnych, wspólnych elementów" – przekonują polscy redaktorzy tomu.

Na publikację składa się dziesięć rozdziałów, podzielonych według kryterium tematyki opowieści, niejako chronologicznie. Pierwsze poświęcono koncepcjom kosmogonicznym - powstania świata i rodzaju ludzkiego. Kolejne opisują m.in. dzieje indiańskich herosów, historie dotyczące duchów i ich świata, czy odnoszące się do ważnych w kulturach plemiennych roślin i zwierząt. Tom zamyka rozdział poświęcony wizjom końca świata.

Tłumaczenie wykonała dr Agata Świerzowska, adiunkt w Katedrze Porównawczych Studiów Cywilizacji UJ w Krakowie. Redaktorami merytorycznymi tomu są dr Bartosz Hlebowicz oraz pracownicy Instytutu Archeologii UJ - dr Radosław Palonka i dr Michał Wasilewski. Publikacja ma charakter popularnonaukowy, jednak wydawca zadbał o zamieszczenie indeksu i wybranej bibliografii (tylko anglojęzyczne pozycje).

Publikacja została dofinansowana ze środków Fundacji Studentów i Absolwentów UJ "Bratniak".

PAP - Nauka w Polsce

Źródło:www.naukawpolsce.pap.pl