Biuro Informacyjne Partii Komunistycznych i Robotniczych, w skrócie Kominform, było jedną z najważniejszych instytucji bloku krajów pozostających pod protekcją radziecką. Jego genezy trzeba szukać w rozluźnieniu sojuszniczych stosunków między Stanami Zjednoczonymi i ich zachodnimi sprzymierzeńcami a ZSRR, które nastąpiło tuż po pokonaniu III Rzeszy i podziale świata na dwie strefy wpływów. Józef Stalin potrzebował ściślejszej koordynacji działań podległych mu organizmów państwowych, tym bardziej że od czasu rozwiązania Międzynarodówki Komunistycznej w 1943 utracił bezpośredni formalny wpływ na partie komunistyczne.

Postanowił więc osobiście zwołać konferencję, na którą przybyli komunistyczni reprezentanci Związku Radzieckiego, Jugosławii, Bułgarii, Węgier, Rumunii, Czechosłowacji, Polski, Francji oraz Włoch. Na miejsce obrad została wyznaczona Szklarska Poręba na polskich Ziemiach Zachodnich, gdzie w dniach 22-27 września toczyły się tajne posiedzenia. Nieprzypadkowo data ta zbiegła się z obradami konferencji paryskiej w sprawie planu Marshalla - władze niektórych krajów komunistycznych zastanawiały się nad udziałem w im, co Stalin chciał im wyperswadować. Głównym wynikiem rozmów w Szklarskiej Porębie było powołanie do życia Kominformu. Pomysł ten przedłożył szef delegacji radzieckiej Andriej Żdanow, bliski współpracownik Stalina. Początkowo na główną siedzibę Kominformu wybrano Belgrad (poszczególne biura znajdowały się w każdym z dziewięciu państw), jednakże po nieporozumieniu między Josipem Broz Tito a radzieckim przywódcą (co doprowadziło do odłączenia się Jugosławii) centralę przeniesiono do Bukaresztu. Równocześnie do Biura przystąpił nowy bałkański kraj komunistyczny - Albania.

Kominform okazał się idealnym narzędziem do całkowitego opanowania polityki wewnętrznej (m.in. w celu likwidacji wszelkich innych sił politycznych, w tym lewicy niekomunistycznej) i zewnętrznej państw Bloku przez Moskwę. Mimo to, po kilku latach działania nie był już potrzebny, ZSRR w pełni osiągnął bowiem swój cel, i po 1949 r. właściwie zamarł. Oficjalnie rozwiązano go dopiero w 1956, kiedy już praktycznie nie istniał.

M. G.-K.