Mało kto wie, że historia serii komputerów „Odra” trwała bez mała 50 lat. Prototypy – Odra 1001 oraz 1002 powstały w Zakładach Elektronicznych ELWRO we Wrocławiu w latach 1960-1962 na bazie przerwanego projektu przelicznika S-1, opracowanego pod koniec lat 50. przez zespół Jerzego Gradowskiego z Zakładu Aparatów Matematycznych PAN w Warszawie. Dopiero wersja Odra 1003, a po niej Odra 1013, weszły od 1964 roku do produkcji seryjnej, przeznaczone do wykonywania obliczeń naukowo-technicznych i sterowania procesami technologicznymi, jednak z uwagi na wciąż zbyt wolną moc obliczeniową i niedostateczne parametry nie znalazły one masowego zastosowania. Dotyczyło to również kolejnej generacji maszyn: Odry 1103 i 1204. Produkcja każdej nowej wersji nie przekraczała ilości kilkudziesięciu lub najwyżej stu kilkudziesięciu egzemplarzy.  

Przełomem okazało się nawiązanie w 1967 roku współpracy z brytyjskim koncernem elektronicznym ICL, sfinalizowanej w Londynie w dniach 24 kwietnia - 4 maja przez delegację polską pod przewodnictwem Witolda Tyrmana. Dzięki temu oddało się skonstruować i uruchomić produkcję nowej generacji maszyn o ulepszonych parametrach działania. Wyróżniały je wysoka niezawodność i możliwość pracy z oprogramowaniem stworzonym przez firmy trzecie.  Powstały wówczas i w następnych latach komputery Odra 1304, Odra 1305 oraz już w latach 70. – Odra 1325. W latach 70. i 80. Wyprodukowano ich w sumie około 730 egzemplarzy, które znalazły szerokie zastosowanie między innymi w przemyśle, kolejnictwie, administracji, a także – jako wersja wojskowa Rodan 10 – w radiolokacji.

„Odra” była dumą i chlubą polskiej myśli technologicznej, dystansując pod względem swoich możliwości oraz wachlarza zastosowań wiele spośród swoich odpowiedników nie tylko w krajach bloku wschodniego, ale także na Zachodzie. I chociaż po przemianach 1989 roku przeprowadzono w Polsce komputeryzację oraz informatyzację na bazie komputerów PC oraz Internetu, to ostatnie pracujące zestawy „Odry” długo jeszcze opierały się postępowi w tej dziedzinie, pomimo że same macierzyste zakłady ELWRO przestały istnieć już w 1993 roku. Ostatni pracujący jeszcze system Odry1305 został wyłączony w Ośrodku Informatyki PKP w Lublinie dnia 30 kwietnia 2010 roku, po 34 latach nieprzerwanej i bezawaryjnej pracy.
Dziś już można podziwiać „Odrę” tylko w Muzeum Techniki w Warszawie.
A szkoda…

A.F.

Fotografia: Otwarta jednostka centralna Odry 1305. Źródło: ‘’Mlody Technik’’ 7/74.



O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: