Sytuacja w Polsce na przełomie pamiętnych lat 1980/81 rysowała się jako niezwykle trudna. Gospodarka PRL była ogarnięta kryzysem, narastała fala protestów społecznych, przybierająca coraz bardziej zorganizowane formy w ramach struktur NSZZ „Solidarność”, rządząca krajem partia komunistyczna zaczynała tracić kontrolę nad społeczeństwem. Tymczasem za naszą wschodnią granicą, w Moskwie, analizowano zagrożenia płynące z takiego biegu spraw i skłaniano się coraz bardziej ku rozwiązaniom siłowym, w tym możliwej interwencji zbrojnej, podobnej do tej przeprowadzonej w Czechosłowacji w 1968 roku.

W tym kontekście należy rozpatrywać przeprowadzenie w Polsce od 16 marca do 7 kwietnia 1981 roku wielkich manewrów wojsk Układu Warszawskiego pod kryptonimem „Sojuz ’81”. Naczelny dowódca Zjednoczonych Sztabów Generalnych Układu Warszawskiego, marszałek sowiecki Wiktor Kulikow, planował już podobne ćwiczenia na terenie Polski pod koniec 1980 roku. Miały być one przeprowadzone na niespotykaną wcześniej skalę, co więcej, bez udziału Ludowego Wojska Polskiego, które miało pozostać w koszarach. Kulikow odstąpił jednak od tego zamiaru wobec protestów ówczesnego ministra obrony narodowej, generała Floriana Siwickiego, oraz polskiego kierownictwa partyjnego. W kolejnym roku zamiar przeprowadzono, a 24 marca 1981 roku przedłużono manewry bezterminowo. Można było to interpretować jako groźbę interwencji, zwłaszcza po prowokacja w Bydgoszczy 19 marca. W opinii licznych współczesnych historyków możliwość takiej interwencji była realna, a wydarzenia z następnych miesięcy – szczególnie kolejne gigantyczne manewry wojsk Układu Warszawskiego „Zapad ’81” z września 1981roku, przeprowadzone na całym granicznym z PRL obszarze ZSRR – potwierdzają tę hipotezę.

W nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku ekipa generała Jaruzelskiego wprowadziła w Polsce stan wojenny. Spełniał się czarny scenariusz interwencji wojskowej. Niezależnie jedna od historycznej oceny tego wydarzenia trudno nie zgodzić się z opinią, że perspektywa włączenia się do walki z „Solidarnością” i polskim społeczeństwem także innych „bratnich wojsk” Układu Warszawskiego mogła spowodować niewyobrażalnie tragiczniejsze skutki.

A.F.

Ilustracja: Logo Układu Warszawskiego, Wikipedia, CC BY-SA.


O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: