Wpakowałem rodzinę w auto, zatankowałem do pełna (bo nigdy nie wiadomo kiedy znowu kartki wprowadzą ;-)), aparat, zapasowe baterie i jedziemy. Po dojechaniu na miejsce rodzinnych zlotów, czyli do Działoszyc, wyposażyłem się w przewodnika w postaci mojego dobrego kolegi Marka, miejscowego znawcę terenu i historii regionu. Ruszyliśmy do celu wyprawy, mekki kołodziejów, neolitycznych Bronocic.

Dopóki był asfalt (ok. 4km) było fajnie, w samych Bronocicach po zjeździe na drogę polną zaczęła się terenówka, koleiny, a w środku „pas zieleni” sięgający miejscami szyby. Prędkość standardowa (5 km/h), i ciągłe nasłuchiwanie czy część podwozia nie została na ziemi. Oj nieczęsto tędy osobówki jeździły, mimo że miejsce ważne, unikatowe na skale światową... Parę podjazdów pod stoki o nachyleniu skoczni „Mamuciej” i wreszcie jesteśmy. Po wyjściu z auta nieukrywana ulga i widok... właśnie ten widok... w którą stronę by nie spojrzeć prostokąciki pól, mniejszych, większych, wszystkie odcienie zieleni i żółci, do tego blady pomarańcz i archipelagi drzew, oj coś się rozmarzyłem. Jednym słowem widok na całą okolicę, świetny punkt widokowy, przed nami miejsce upamiętnienia odkrycia w formie kamienia występującego na miejscu. Na kamieniu tablica upamiętniająca prace archeologiczne, a poniżej sam wizerunek z wazy.

Miejsce gdzie każdy poszukiwacz i miłośnik historii na chwilę się zaduma, czym jest te „kilka” lat życia w porównaniu do np. wieku tego znaleziska, czyli 5500 lat (200 lat starszy od dotychczasowego odkrycia w Mezopotamii), bo tyle lat temu istniała tam osada... ale, od początku może...

Osadnictwo w okolicach Bronocic na podstawie badań archeologicznych sięga okresu pucharów lejkowatych (3700-1900 p.n.e.). Badania wykopaliskowe w Bronocicach wykonywano w ramach współpracy naukowej Instytutu Historii Kultury Materialnej Polskiej Akademii Nauk w Krakowie i Uniwersytetu Stanu New York w Buffalo. Poszukiwania sondażowe rozpoczęto w 1967 r., a prace terenowe wykonano w latach 1974-1977, stanowisko archeologiczne zajmuje 52 ha. Bronocice są położone na Wyżynie Małopolskiej, w środkowym odcinku dorzecza Nidzicy. W okresie największego rozkwitu mieszkało tu ok. 0,5 tyś ludzi, przypuszczalnie bronocickie osiedle, jako centrum regionu, było najprawdopodobniej siedzibą władz regionalnego "państewka", a jego mieszkańcy mieli wyższy status społeczny, byli bogatsi i mieli pewne przywileje. Potwierdzają to wykopaliska archeologiczne, wykazując tutaj obecność o wiele większej ilości towarów wówczas cennych i rzadko spotykanych (w związku z obecnością dużej ilości przęślików i ciężarków tkackich, można wnioskować, że osada mogła posiadać monopol tekstylny). Również konstrukcja i rozmiar domów istniejących w bronocickim osiedlu była rzadko spotykana (prawdopodobnie piętrowe)

Osada otoczona była fortyfikacjami, składały się one z rowu biegnącego przed wałami, na których znajdowała się drewniana palisada. Odkryto dwie formy umocnień: starsza - rów ostrodenny (głębokość ok. 4 m) z palisadą umieszczoną po wewnętrznej stronie zakola i młodsza - rów posiadał płaskie dno z drewnianą konstrukcją słupową. Wewnątrz obwarowań byty obiekty osadnicze z fosą. Mniejsze domy swoim kształtem przypominały szałasy. W osadzie znaleziono również cmentarzysko, składające się z szeregu jam, w których składano ciała. Przy wlocie grobowca ustawiano dary. Ze znalezisk na szczególną uwagę zasługują wyroby ceramiczne, zwłaszcza ręcznie lepione naczynia z gliny. Charakteryzują się bogactwem form i pięknie ułożonymi motywami zdobniczymi, które umieszczano przeważnie w górnych częściach, m.in. guzy, ucha, proste układy linii rytych. Formy naczyń to amfory z baniastymi brzuścami i lejkowatymi szyjkami. Inne są uformowane stożkowato, z szerokimi otworami lub smukłe i niskie, bez zdobień. Były też misy na pustych nóżkach, zdobione wałkiem z nacięciami. Charakterystyczna technologia to faktura gładka lub nierówna, szorstka, matowa. W trakcie prac wykopaliskowych wydobyto 209 przedmiotów.

Neolityczny krajobraz w okolicach Bronocic był raczej krajobrazem bezleśnym, co ma ścisły związek z wielkością osady i zapotrzebowanieniem na ten surowiec a także pozyskiwaniem terenu na uprawy. W produkcji roślinnej dominowały zboża, zwłaszcza pszenica i jęczmień, znano wówczas również mak, soczewicą, groch i len. W hodowli zwierzęcej dominowało bydło (47 - 49%) przed owcami i kozami (24 - 31%) oraz świniami (22 - 28%). Przewaga bydła uzasadnia jego znaczenie dla neolitycznego osiedla, ponieważ było ono wykorzystywane jako siła pociągowa w rolnictwie i trakcji kołowej. W neolitycznej bronocickiej osadzie nie zabrakło również udomowionego psa oraz konia. Ważnym elementem późnego neolitu była również dobrze rozwinięta sieć dróg przystosowanych do komunikacji kołowej, która niestety niechętnie przyjmuje dzisiejsze wynalazki powojennej Japoni (bo Nissanką tam walczyłem).

Zapraszam i zachęcam do przetarcia tego traktu, teraz to i ja mogę być tam przewodnikiem ;-). Na pewno nie polecam do Bronocic jazdy zimą, jeśli chcecie podjechać pod sam teren osiedla neolitycznego. Poza tym każdy średnio-romantyczny poszukiwacz (a takich tu wiele ;-)) będzie miał miłe wspomnienie super widoków i zaliczony BARDZO WAŻNY punkt na mapie historii naszych ziem.

Przy okazji namierzyłem kolejny fajny temat, ale com tam widział, com tam przeżył... kiedyś może Wam opowiem...

Mario_Z