Kategorie

Dolnośląskie skrytki Grundmanna. Raport Gębczaka. Część 7


Składnice polskie po 1945 r. Nosiły one oficjalną nazwę: Składnice Muzealne Ministerstwa Kultury i Sztuki.

Potrzebę utworzenia Polskich składnic muzealnych na Dolnym Śląsku szczegółowo uzasadnił wicedyrektor Naczelnej Dyrekcji Muzeów mgr W. Kieszkowski na wstępie swojego artykułu: „Składnica muzealna Paulinum …” kilka razy już w niniejszej pracy cytowanym.

Składnice te tworzono w miarę potrzeby na okres krótszy lub dłuższy, albo na bazie jakijś niemieckiej składnicy, albo w specjalnie wybranym, dogodnym miejscu, jak np. składnica w Jeleniej Górze w zamku Paulinum. Gromadziły one zbiory ruchomych zabytków przejęte z Okręgowych Urzędów Likwidacyjnych, Likwidacyjnych Państwowych Gospodarstw Rolnych, (naówczas naówczas Państwowych Nieruchomości Ziemskich), Ziemskich Referatów Kultury i Sztuki przy starostach powiatowych, z Komend Milicji Obywatelskiej i innych instytucji, które weszły w posiadanie zbiorów sztuki, mając właściwe sobie całkiem inne zadania.

Wobec tego, że w komentarzu do spisu składu niemieckich jak również w pozostałej dokumentacji Kieszkowskiego i Styczyńskiego jest mowa o tych składnicach, do których zwożono zbiory ze składnic niemieckich – wymieniam je poniżej z nazwiskami ich kierowników.

 

1.  Paulinum , składnica w pałacu (zamku) tuż k. Jeleniej Góry była czynna od 30.IX.1945 do 17.V.1949 r. Kierowała nią Barbara Tyszkiewicz.

2.  Bożków, składnica w pow. kłodzkim (ówczesne Narożno), utworzona na bazie niemieckiej składnicy, była czynna od 1.VII.1945 do 18.V.1949 r. Kierował nią Jerzy Deryng. Druga pod względem wielkości i znaczenia po Paulinum.

3.  Namysłów, składnica utworzona przez Styczyńskiego, była czynna od pocz.146 do 14.V.1949. Kierowała nią Halina Giecewicz – Łupkowska a następnie Natalia Horodyska.

4.  Lublin Legnicki, składnica zorganizowana przez Styczyńskiego dla północnych powiatów Dl. Śląska, czynna od pocz. 1947r do 20.V.1949r. pod kierunkiem Józefa Skrzelewskiego. Nie odegrała większej roli.

5.  Ząbkowice Śląskie, składnica pomocnicza, czynna w czasie eksploatacji składnicy w Kamieńcu w 1946r. pod kierunkiem B.zawadzkiego.

6.  Henryków, składnica pomocnicza, czynna w czasie eksploatacji składnicy niem. w Henrykowie w 1946/47 r. pod kierunkiem Stanisława Bogusza – Jończyka.

7.  Świdnica, dwukrotnie uruchomiana składnica: w lecie 1945 i w 1947 na krótkie okresy, pod kier. Felicji Strzemboszowej.

8.  Gaworzyce, (ówczesny Chwarzyce), składnica w pow. głog. pod opieką mgr Jerzego Zanozińskiego w 1946r.

9.  Jerzmanowa, (ówczesny Hermanów), składnica w pow. głog. Pod opieką kier. Majątku kpt. Turczyńskiego w 1946r.

10.  Szczawno – Zdrój, prowizoryczna składnica, utworzona przez Styczyńskiego w 1948, pod kier. Marii Mussilowej.

11.  Jelenia Góra, Muzeum. Składnica pod opieką kierownika Muzeum, służyła potrzebom Kieszkowskiego i Styczyńskiego przy wszelkich pracach inwentaryzacyjnych i transportowych w latach 1945-47.

12.  Wrocław, Muzeum Państwowe. Składnica pomocnicza Styczyńskiego, dla zbiorów przeznaczonych dla tego Muzeum, wzgl. innych muzeów regionalnych, organizujących się dopiero na Dolnym Śląsku. Czynna od VII.1946 do V.1949.

13.  Wrocław, Urząd Wojewódzki, Wydział Kultury i Sztuki, Składnica pomocn. Styczyńskiego dla zbiorów zabezpieczonych przez powiatowe Referaty Kult. i Szt. w terenie. Czynna od VI.1946 do VI 1947.

 

Polskie nazwy 80 miejscowości ze składnicami zbiorów alfabetycznie wg spisu konserwatora śląskiego Grundmanna.

58. Biedrzychowice

15.Luboradz

68. Strzelin

70. Bobolice

52.Lwówek

78. Szczytna

7. Borowa

14. Łojowice

4. Szklarska Poręba

28. Borowina

17. Mańczyce

29. Szprotawa

35. Bożków

45. Michałkowa

57. Świebodzice

8. Brzezina

6. Mietków

47. Świerzawa

51. Cerekwica

44. Młynica

9. Warmątowice

60. Chełmiec

77. Mrowiny

50. Wiązów

25. Cieplice

36. Mysłakowice

74. Wierzbna

76. Dębowy Gaj

48. Mysłów

38. Wierzchowice

66. Gaworzyce

46. Namysłów

43. Woskowice Małe

3. Głębowice

65. Nowa Ruda

42. Zagórze Śl.

59. Gościszów

11. Nowy Kościół

31. Zagrodo

13. Grodziec

18. Oleśnica

56. Żarska Wieś

10. Grodziec

49. Ołbrzychowice

75. Żelowice

30. Gruzów

79. Paczków

 

2. Henryków

20. Pielaszkowice

 

1. Kamieniec

16. Polkowice

Poza granicami PRL

61. Kamienna Góra

12. Prudnik

56.Altwiese NRD

55. Karpniki

26. Ramułtowice

22. Joachimstein NRD

63. Kiełczyn

24. Roztocznik

62. Ludwigsdorf NRD

37. Kłodzko

5. Roztoka

71.Opava CSRS

67. Kościelniki Dl.

21. Rościszowice

72.Weissig NRD

32. Krasków

54. Siedlęcin

 

39. Kryniczno

34. Siedlisko

 

27. Krzeszów

23. Sobieszów

 

10. Kuchary

73. Sobótka

 

41. Kunów

19.Starościn

 

64. Lasów

80. Stolec

 

33. Lubomierz

69. Stadniska Dl.

 

 

Niemieckie nazwy 80 miejscowości ze składnicami zbiorów alfabetycznie wg spisu konserwatora śląskiego Grundmanna.

 

31. Adelsdorf

77. Konradswaldau

5. Rohnstock

3. Alteichenau

32. Kratzkau

78. Rückers

30. Birkholz

39. Krintsch

47. Schönau

21. Blücherwald

40. Kuchendorf

70. Schräbsdorf

54. Boberröhrsdorf

41. Kuhna

4. Schreiberhau M.

7. Bohrau

42. Kynau

48. Seitendorf

34. Carolath

61. Landeshut

76. Siebeneichen

16. Dreiteichen

64. Lissa

75. Silbitz

35. Eckersdorf

33. Liebenthal

29. Sprottau

9. Eichholz

15. Lobris

67. Steinkirch

36. Erdmannsdorf

14. Louisdorf

19. Sterzendorf

55. Fischbach

52. Löwenberg

80. Stolz

56. Florsdorf

43. Lorzendorf

68. Strehlen

57. Freiburg

17. Manze

49. Ullersdorf

58. Friedersdorf

44. Mellendorf

50. Wansen

59. Giessmannsdorf

6. Mettkau

25. Warmbrunn

37. Glatz

45. Michelsdorf

74. Würben

10. Gröditzberg

46. Namslau

51. Zirkwitz

13. Gröditzburg

11. Neukirch

73. Zobten

27. Grüssau

65. Neurode

 

28. Hartau

12. Neustadt

 

2. Heinrichau

69. Niederschönbrunn

Poza granicami PRL

25. Hermsdorf

66. Oberquell

53. Altwiese NRD

38. Hochweiler

18. Oels

22. Joachimstein NRD

1. Kamenz

24. Olbersdorf

62. Ludwigsdorf NRD

8. Klein Bresa

79. Patschkau

71. Opava CSRS

60. Kolbnitz

20. Pläswitz

72. Weissig NRD

63. Költschen

26. Ramfeld

 

 

Zmiany nazw miejscowości, w których znajdowały sie składnice,

Dokumentacja z pierwszych lat po wojnie operuje nazwami miejscowości, tworzonymi na poczekaniu przez organy administracji. Władze kolejowe, pocztowe, przy czym nazwy często różniły się brzmieniem dla tej samej miejscowości. Aby uczytelnić tę dokumentację należało sporządzić słownik nazw stawiając na pierwszym miejscu ówczesną nazwę, następnie prawidłową, obowiązującą, a w końcu dla zupełnej identyfikacji – nazwę niemiecką. Przyjęto porządek alfabetyczny. (część nazw nie dotyczy składnic, ale występują w dokumentacji).

 

1. Adelin Zagrodo złoto. Adelsdorf

2. Agnieszków Jagniątków jel. gór. Agnetendorf

3. Bobrowice Siedlęcin jel.gór Boberröhrsdorf

4. Borów Borowa oleśn. Bohrau

5. Brzezie Brzezinka olesn. Briese

6. Choina Zagórze Śl. wałb. Kynau/Kynsburg

7. Chojnasty Sobieszów jel.gór. Kanast/Hermsdorf

8. Chwarzyce Gaworzyce głog. Quaritz/Oberquell

9. Czerwony Zamek Białobrzezie strzelin. Rotschloss

10. Drewnica Sosnówka jel.gór. Seidorf

11. Florianów Tworzyjanów świn. Floriansdorf

12. Gniewków Gosławice średz. Gniefgau

13. Gościec Goszcz syc. Goschütz

14. Grodzisko Grodziec złotor. Gröditzberg – burg

15. Gryfogóra Gryfów Śl. lwów. Greiffenberg

16. Hermanów Jerzmanowa głog. Hermsdorf

17. Kalina Bobolice ząbk. Schräbsdorf

18. Karolat Siedlisko głog. Carolath

19. Koniary Konary strzelin. Kunern

20. Konradów Mrowiny świdn. Konradswaldau

21. Kościelisko Nowy Kościół złotor. Neukirch

22. Krajewo Krzeczyn W-ki lublin. Gross Kirchen

23. Krasobór Krzeszów kam. gór. Grüssau

24. Luboraz Luboradz jaw. Lobris

25. Małoszyn Malczyce średz. Maltach

26. Mańców Mańczyce strzelin. Manze

27. Matejkowice Przesieka jel.gór. Hain

28. Modlenice Miłowice żar. Mildenau

29. Murawy Morawa świdn. Muhrau

30. Narożno Bożków kłodz. Eckersdorf

31. Nowy Jagi Jagielno strzelin. DeutschJägel

32. Olszynka Oleśnica Mała oł. Klein Őls

33. Raszewo Dl. Ratno Dl. kłodz. Niederrathen

34. Romolkowice Ramułtowice średz. Ramfeld

35. Rostoka Roztoka jaw. Rohnstock

36. Rożniewo Trzcińsk jel.gór. Rohrlach

37. Rucewo/Rzucewo Szczytna kłodz. Rückers

38. Rychbach Dzierżoniów dzierż. Reichenbach

39. Samotna Skała Skała lwów. Hohlstein

40. Skałeczno Ścinawka Śred. kłodz. Mittelsteine

41. Skorolec Stolec ząbk. Stolz

42. Sybilin Szczodre oleś. Sibyllenort

43. Szlagowo Słupiec kłodz. Schlegel

44. Szunów Świerzawa złotor. Schönau a.K.

45. Śliwice Żelowice strzelin. Silbitz

46. Turońsk/Toruńsk Mysłakowice jel.gór. Erdmannsdorf

47. Wilków Wilkanów bystrz. Wölfelsdorf

48. Zgorzelice Zgorzelec zgorz. Görlitz

49. Ziołowice Zielenice strzelin. Grün Hartu





opracowanie:
Kasia Kruk - kasik@poszukiwania.pl