Kategorie

Monety związane z Polską w okresie 1759 - 1802









Karol - Książę Kurlandii i Semigalii (1759-1763)

Książę Kurlandii i Semigalii, syn Augusta III, urodzony 13 lipca 1733 roku zmarał 16 czerwca 1796 r. Pełny tytuł jego brzmiał: DEI GRATIA PRINCEPS REGIUS POLONIAE ET SAXONIAE IN LIVONIAE CURLANDIAE ET SEMIGALLAE DUX ( z Bożej Łaski Karol Królewicz Polski i Saksonii, Książę w Inflantach, Kurlandii i Żmudzi).

Karol otrzymał od ojca, Augusta III, księstwa Kurlandii i Semigalii w roku 1759, po wygnaniu księcia Birona. Jednak Katarzyna II, która nie była przychylna Karolowi, zmusiła go do opuszczenia Kurlandii w roku 1763 wprowadzając ponownie księcia Birona.

Na monetach bitych w czasie jego rządów Karol używał herbów polskich i litewskich. Monety były bite w mennicy w Mitawie w roku 1762. Literki C.H.S (nieraz samo H) oznaczają inicjały Karola Henryka Schwerdtnera - zarządcy mennicy w Mitawie w roku 1762.

Fryderyk Krystian - Książę Saksoni (1763)

Po śmierci Augusta III, w roku 1763, elektorat saski odziedziczył jego najstarszy żyjący syn Fryderyk Krystian. Panował on w Saksonii tylko w roku 1763 gdyż zmarł w końcu tego roku.

W czasie jego krótkiego panowania czynne były mennice w Dreźnie i Lipsku. Monety bite w tych mennicach oznaczane były inicjałami zarządców tych mennic. Mennica w Dreźnie oznaczała monety inicjałami F.W.o.F, a mennica w Lipsku inicjałami E.D.C. lub J.F.o.F.

Fryderyk Krystian podkreślał (podobnie jak inni synowie Augusta III) swoje królewskie pochodzenie w tytulaturze na monetach, a także umieszczał tarczę z herbami polskimi, litewskimi i saskimi, a nad tarczą - koronę królewską.

Pełny tytuł, umieszczony na monetach w skrócie, brzmiał: D(ei) G(ratia) FRID(ericus) CHRIST(ianus) PR(inceps) R(egius) POL(oniae) ET L(ithuaniae) DUX SAX(oniae) JUL(iciae) CL(iviae) MONT(ium) A(ngariae) ET W(estphaliae) S(acri) R(omani) I(mperii) ARCHIM(arschallus) ET ELECTOR. (Z Bożej łaski Fryderyk Krystian królewicz Polski i Litwy, książę Saksonii, Julich, Cleve, Bergu, Engernu i Westfalii, świętego rzymskiego cesarstwa arcymarszałek i elektor).

Pełny tytuł umieszczany był tylko na monetach o większych nominałach. Tytuł rozpoczynał się na stronie przedniej monety i przenoszony był na stronę odwrotną. Na monetach niższych wartości była umieszczana tylko pierwsza część tytułu.

 

Ksawery - Książę Saksoni, Zarządca Elektoratu Saskiego (1767 - 1768)

Po śmierci elektora Fryderyka Krystiana w końcu 1763 roku nastęcą został niepełnoletni jego syn Fryderyk August III (późniejszy król Saksonii Fryderyk August I i w latach 1807 - 1815 książę warszawski). Do osiągnięcia pełnoletności rządy w jego imieniu sprawował stryj Fryderyk Ksawery (drugi z kolei syn Fryderyka Augusta II).

W latach 1763 - 1768 Ksawery bił monety ze swoją podobizną i imieniem w Mennicy Drezdeńskiej, pozostającej pod zarządem Ernesta Dietricha Crolla (inicjały na monetach E.D.C.).

Ksawery nie umieszczał na monetach herbów Polski i Litwy, natomiast używał tytułu królewicza polskiego. Tytuł umieszczany po obu stronach monet, brzmiał: XAWER(ius) D(ei) G(ratia) R(egia) PR(incps) POL(oniae) ET L(ithuaniae) DVX SAX(oniae) ELECTORATVS SAXON(iae) ADMINISTRATOR (Ksawery z Bożej łaski Królewicz Polski i Litwy, Książę Saksonii, zarządca elektoratu saskiego).

 

Klemens Wacław - Biskup Ratysbony i Freisingen, elektor Trewiru (1765 - 1802)

Klemens Wacław, syn Augusta II, był biskupem Ratysbony i Freisingen w latach 1763-1768. Następnie w latach 1769-1802 arcybiskupem i elektorem Trewiru, administratorem opactwa Prüm, koadiutorem biskupstwa w Elwangen i biskupem w Augsburgu. Na monetach przez niego bitych używał tytułów i herbów sasko-polskich. Zmarł 1812 roku.

Występujące na monetach literki oznaczają:

E G - rytownik w mennicach Neuwied i Koblencji Eliasz Gervais.
G M - mincerz w mennicy w Koblencji Gotthard Martinengo
S G - zarządca mennicy w Günzburgu Schabl.

Monety o niższych wartościach niż 20 krajcarów nie noszą ani tytułów związanych z Polską ani herbów polsko-litewskich.



Źródło: Czesław Kamiński, Janusz Kurpiewski: Katalog monet polskich 1697-1763.