W przekroju badań archeologicznych na ziemiach polskich zaczęły pojawiać się dziwne, ołowiane przedmioty. W żargonie poszukiwaczy nazwane byłyby one zabytkowym przedmiotem z dziurką, jednak archeologom nazewnictwo ich do dzisiaj nastręcza pewnych trudności.


I tak ołowiany przedmiot z dziurką jest identyfikowany przez K. Wachowskiego jako odważnik ołowiany. Miał on dosyć szerokie możliwości porównawcze ponieważ pozyskane przez niego przedmiotu pochodziły z bogatego w takie znaleziska stanowiska w Opolu. Podczas prac badawczych pozyskanych zostało 176 ołowianych przedmiotów, które to Wachowski podzielił na 18 typów.
W ten sposób pojawił się inny dylemat, do czego dane odważniki mogły być stosowane. W tym miejscu rozbieżności pojawiły się już olbrzymie. I tak otrzymujemy piony murarskie lub obciążniki sieci czy wędek.
Bynajmniej trudno jednoznacznie ustalić przeznaczenie, dlatego żmudnego zadania odkrycia przeznaczenia odważników podjął się dok. Dariusz Rozmus, który na stanowisku w Dąbrowie Górniczej-Łośniu pozyskał kilkanaście sztuk ołowianych przedmiotów. Analizując odkrycia na terenie Polski daje się zaobserwować ścisłe występowanie odważników w sąsiedztwie monet, Odważniki odnajdywano we wszystkich liczących się w ówczesnym czasie grodach, natomiast odkrycie depozytu przedmiotów ołowianych we Wrześnicy umacnia stanowisko przypisania im charakteru handlowego. Podobnie sytuacja wyglądała na stanowisku w Łośniu gdzie Dariusz Rozmus odkrył skarb składający się z blisko 1100 monet srebrnych z okresu 1160-1165.
Istnieje duże prawdopodobieństwo, że w okresie istnienia państwa Mieszka I odważniki ołowiane pełniły funkcję pieniądza zastępczego. Świadczyć może o tym również ich zgodność z systemem metrycznym. Większość odważników odnalezionych na terenie Dąbrowy Górniczej-Łosień mieści się w wielokrotności 4 g. Oczywiście należy uwzględnić uszkodzenia mechaniczne i proces utleniania ołowiu.
Uzupełnieniem znalezisk ze stanowisk w Dąbrowie Górniczej-Łośniu oraz Dąbrowie Górniczej-Strzemieszycach są znaleziska luźne pochodzące z Morska oraz Dąbrowy Górniczej-Strzemieszyc. Ciężarki ołowiane znalezione powierzchniowo wykazują wagowe cechy wspólne z ciężarkami pochodzącymi ze stanowiska badanego przez D. Rozmusa. Dodatkowo ciężarek pochodzący z Dąbrowy Górniczej-Strzemieszyc posiada znak X z liniami przecinającymi się w dolnej części przedmiotu. Podobnie sygnowane przedmiotu odnotowano na dwóch odważnikach oraz wielu innych przedmiotach na stanowisku w Łośniu.

foto: odważnik ołowiany Morsko

foto: odważnik ołowiany Morsko

 

Pozyskanie dużej liczby odważników w ciekawych formach wraz z sygnowaniem X miało miejsce podczas nieinwazyjnych badań powierzchniowych na terenie powiatu będzińskiego. Wszystkie przedmioty ołowiane pochodzą z jednego obszaru o wielkości ok. 2h. Odpowiadają one wagowo wielokrotności 4g. Dopełnieniem odkryć dokonanych na tym terenie jest kabłączek skroniowy, piękny kolczyk, odłupek krzemienny, a także spora ilość ceramiki wymagająca jednak dokładnego datowania. Istotnym znaleziskiem z tego obszaru jest również odważnik żelazny. Odkrycie na tym obszarze 8 odważników ołowianych oraz jednego żelaznego może świadczyć o występowaniu bogatego osadnictwa, które z pewnością zaskoczy niejednokrotnie podczas przygotowywanych specjalistycznych badań.

foto: odważniki ołowiane powiat będziński

foto: odważnik ołowiany powiat będziński

foto: odważnik ołowiany powiat będziński

 

foto: odważnik żelazny powiat będziński

foto: odważnik żelazny powiat będziński

 

Zachęcam wszystkich czytelników do dzielenia się opiniami i informacjami na temat przedmiotów kształtem przypominających opisane i pokazane w materiale. Każde najdrobniejsze znalezisko może okazać się istotnym ogniwem pozwalającym odnaleźć kawałek naszej historii.