Kategorie

HISTORIA MIASTA JASIEŃ 1000 - 1945


Pierwsza wzmianka pisana o Jasieniu pochodzi z 1000r i znajduje się w dokumencie wystawionym w Aachen 1 maja 1000r., w którym to cesarz Otto III przekazuje między innymi osadę wiejską Gozenna należącą do grodu Niemptz, klasztorowi w Nienburgu nad rzeką Saale, na prośbę margrabiego Gego II (Geron II) za wstawiennictwem opata Eggiharda.

Kolejna informacja o Jasieniu (1012 – 1024) znajduje się w dokumencie wystawionym przez papieża Benedykta VIII, który sankcjonował posiadłości ziemskie klasztoru w Nienburgu.

24 maja 1179 w dokumencie wystawionym w Rzymie przez papieża Aleksandra III (1159 – 1181) dotyczącym klasztoru w Nienburgu jest zapis o darowiźnie Ottona III i wymieniana jest tu nazwa wioski Gozewa. Następnie papież Innocenty (1198 – 1216) w dokumencie z 4 czerwca 1216r. Wymienia wieś Gozewa należącą do klasztoru w Nienburgu.

W XIV wieku wieś Jasień (Gassen) przechodzi w ręce rodziny von Wiedebach z Biecza (“1321 nadanie tytułu Pana na Bieczu i Jasieniu rycerzowi Lorenz von Wiedebach”). Do roku 1642 (śmierć Kacpra von Wiedebach), Jasień pozostaje w rękach rodziny Wiedebach jako dobro szlacheckie. Majątek po Wiedebachach zostaje częściowo rozsprzedany. Wieś Jasień za zasługi lenne dla brata Kacpra – Hansa von Wiedebach z Golina (Gulen) otrzymała Marianna, żona Kacpra, która mieszkąła w tym czasie w Świbnej. Marianna poślubia Rudolfa von Bűnau. Rudolf von Bűnau do roku 1648 nabywa inne dobra po rodzie Wiedebach i tworzy majątek Jasień, który skupiał wsie: Nowa Rola, Świbinki, Matuszowice, Bronice i Budziechów. W 1652r. Rudolf von Bűnau sprowadził ze Śląska i Moraw przesladowanych za wiarę protestantów i przekazał im zniszczone (podczas wojny 30-letniej) gospodarstwa jasieńskie do zamieszkania. W 1656r. Rudolf von Bűnau został mianowany przez księcia sasko-merseburskiego starostą Dolnych Łużyc.

24 stycznia 1660r. książę sasko-merseburski Christian I pragnąc nagrodzić zasługi swego wasala Rudolfa von Bűnau przychylił się do jego próśb i nadał wiosce Jasień prawa miejskie. Miasto otrzymało nazwę od wsi, która liczyła ok. 300 mieszkańców. Jasień otrzymał prawo mili, urządzania jarmarków z prawem browaru i wyszynku, targów, przywileje cechowe oraz samorząd miejski. Sprawowanie władz miejskich i sadownictwo do roku 1831r. należało do właściciela miasta.

Herbem Jasienia został herb fundatorów Jasienia rodziny von Bűnau złoty łeb lwa ze złotą lilia heraldyczna na czerwonym polu, herb ten nadano rodzinie w 1301 roku.
W roku 1663 zakończono budowę kościoła protestanckiego – drewnianego i szkoły.

W 1731 w mieście wybuchł wielki pożar, który strawił prawie całe miasto. Po pożarze przebudowano miasto, powstały nowe budynki z cegły, a w 1733r. rozpoczęto budowę nowego kościoła, który stoi do dziś.

W 1738r. po wygaśnięciu dynastii książąt sasko-merseburskich Dolne Łużyce przechodza pod administrację księstwa saksońskiego będącego w okresie wojen śląskich. Granica prusko – saksońska przechodziła przez Budziechów, a w Jasieniu stacjonował odział saksońskich wojsk. Mieszkańcy Jasienia chronili się we dworze, który pomagał im płacąc kontrybucje, odrabiając służby wojskowe, stąd przy tym zubożał. Rozpoczęto sprzedawanie majątku.

16,17 sierpnia 1758r. w Jasieniu kwaterował ze swoim sztabem Król Prus Fryderyk II.

W latach 1764 – 1789 wybudowano w mieście zamek.

W 1776r. doszło do licytacji majątku ziemskiego wraz z miastem Jasień. Posiadłości kupił rotmistrz Abraham Gottfryd Filip von Rabenau, który w 1791 odsprzedaje go pruskiemu kapitanowi Ksaweremu von Ploetz, ten w 1792 odstępuje majątek hrabiemu von Schlabrendorff. Majątek następnie w 1805r. staje się własnością kapitana Baltazara Henryka Erdmunda von Zesch z Jasionnej, a po jego śmierci odziedziczył syn królewski minister finansów Anton Henryk von Zeschau.

W 1825r. po Kongresie Wiedeńskim, Dolne Łużyce przeszły pod panowanie Prus, dlatego von Zeschau sprzedał cały majątek za 69000 talarów swojemu szwagrowi Wilhelmowi Ludwikowi von Rebenau, a w 1831 dziedzicem majątku stał się Ludwig Henryk von Rabenau. Od tego czasu miasto zdobywa coraz większą samodzielność i niezależność od dworu.

W 1850 roku powstała duża fabryka sukna, naprzeciw zamku przy rzece Lubica (malubis) wybudowano przędzalnie wełny oraz młyny wodne. Powstały dwie cegielnie, których właścicielami byli Ballak, Wűrzig i Freitag.

1 listopada 1854r. na pierwszym niezależnym, samorządowym zgromadzeniu mieszkańców Jasienia wybrano burmistrza miasta. Został nim dotychczasowy naczelnik poczty Ferdynand PREUSS, który sprawował tę funkcje do 1866r.

W 1854r. przybył do miasta młody czeladnik kowalski Theodor Flother i założył nad rzeką małą kuźnię, która nastepnie rozbudowała się do dużego zakładu przemysłowego.



W 1860 roku w 200-lecie nadania praw miejskich Jasieniowi Rada Miejska uchwaliła nowy herb i pieczęć miejską. Dawne godło uzupełniono o trzy wieże, na środkowej ustawiono saksońskiego orła w koronie, w kartuszu z łbem lwa i wpisano datę 1660. Herb ten będzie funkjonował do 1945r.
W roku 1870 zmarł Ludwik Henryk von Rabenau, wdowa po nim Emilia zaproponowała miastu kupno swych dóbr, ale majątek w 1870 roku nabyli kupcy z Drezna W.Műller i B.Hering za 100.000 talarów.

Burmistrzem Jasienia został niejaki Wurm, a w 1876 Steinberg.

W roku 1873r. utworzono fabrykę Hipkowa produkującej urządzenia młyńskie.

W 1881r. miasto postanowiło położyć kres wyprzedaży majątku von Rabenau i kupiło od spatkobierców dobra ziemskie za 285.000 marek.

Miasto zakupiony zamek przeznaczyło na ratusz miejski.

W 1902 roku powstała w Jasieniu Skoła Zawodowa.

W informacji zawartej w Sommerfeld in der Niderlausitz mit Gassen und Umgegend, Fr. Panier, Kunst - und Verlagsanstalt, Chemnitz-Kappel 1908r. znajdujemy zapis iż tz. "Górka Flothera w Jasieniu" nosiła nazwę Góry Szubienic (Galgenberg) W latach 1905 - 1908 na "placu rynkowym" w centrum Jasienia rosła lipa - pomnik na pamiątkę trzech ostatnich wojen pruskich. Później stanął w tym miejscu pomnik. Przy kosciele rosły 2 rzedy lip

W czasie II Wojny Światowej w sierpniu 1944r. utworzonow Jasieniu filię obozu koncentracyjnego Gross Rosen.

W latach 1933-1945 władzę w miescie Jasień sprawowali członkowie NSDAP, którzy z okazji 275- lecie miasta w 1935 roku władze nadały A. Hitlerowi honorowe obywatelstwo miasta, które do dnia dzisiejszego nie zostało cofnięte.

13 lutego 1945 roku do Jasienia wjechały wojska radzieckie - 6 Korpus Zmechanizowany Gwardii - pod dowództwem płk. W. Orłowa. Rdzenni mieszkańcy Jasienia zostali zmuszeni do opuszczenia swoich domostw. Często nie mogąc zabrać ze sobą dorobku całych pokoleń, najcenniejsze rzeczy zakopywali w ziemi. Na ich miejsce transportami kolejowymi przyjechali repatryjanci z terenów wschodnich Polski, które zostały "zabrane" i wcielone do ówczesnego Związku Radzieckiego.

To bardzo smutny okres dla tych terenów. Nienawiść do Niemców sprawiała, że większość zabytkowych dworów, pałaców czy zamków była rozgrabiana i niszczona. Z Jasienia zniknął m.in. piękny pałac th.Flothera po którym nie ma śladu, jak również wiele budynków.
Ci nowi mieszkańcy Jasienia, przymusowo wysiedleni ze swoich ziem na wschodzie, zajęli miejsce wysiedlonych Niemców. Większość z nich do końca życia miała nadzieję, że będzie mogła powrócić na wschód. W większości obecni mieszkańcy Jasienia to potomkowie pierwszych powojennych mieszkańców Jasienia.

 

(przekaz ustny) Na cmentarzu komunalnym w Jasieniu znajduje się pomnik dawniej postawiony ku czci poległych żołnierzy radzieckich, jak wiemy przekazów ustnych Jasień opanowano bez walki a pomnik postawiono aby zatuszować sprawę strzelaniny pijanych żołnierzy radzieckich i ich śmierci w mieście.

Na podstawie serwisu - SERWIS HISTORYCZNY MIASTA I GMINY JASIEŃ