Kategorie

Lesko - historia miasta


Tereny zajmowane przez miasto były zasiedlone już w czasach prehistorycznych oraz w okresie wpływów rzymskich. Świadczą o tym znaleziska archeologiczne datowane od IV w. p.n.e. do IV w. n.e., a także późniejsze średniowieczne. Pierwsza wzmianka źródłowa wymienia Lesko w 1436 r. Lokacja miasta nastąpiła przed 1472 rokiem, natomiast w roku 1477 Jan Kmita nadal miastn prawu magdeburskie. Pierwotna nazwa brzmiala leszko lub lisko. Nazwa lesko używana jest dopiero od 1931 r.

Około 1507 r. Kmitowie przenieśli tu z zamku Sobień centrum administracji swych rozległych dóbr. Zmieniono wtedy lokalizację Leska. Z pierwotnego miejsca nad brzegiem Sanu (ob. wieś Posada Leska) przeniesiono gród na wysokie wzgórze Baszta (422 m) stromo opadające ku dolinie. Nowy układ urbanistyczny skupiał się wokół prostokątnego rynku z drewnianym ratuszem. Pierwszą murowaną budowlą w mieście był kościół pw. Nawiedzenia NMP wzniesiony ok.1530r. W kilka lat później Kmitowie wznieśli murowaną wieżę miszkalną. Pod koniec XVI w. miasto zostało opatrzone ziemnymi fortyfikacjami. Po śmierci ostatniego z Kmitów Lesko przeszlo w charakterze spadku w 1580 r. w ręce Stadnicikich. W 2. pol. XVIl w. wybudowali oni zamek z basztami i basteją, w skład którego włączyli starą wieżę Kmitów. Pod rządami Stadnłckich miasto przeżywalo okres dość dobrej prosperity. Odbywały się tu liczne targi i jarmarki, handlowano winem. Utrzymywano zagraniczne kontakty handlowe z Rusią, Śląskiem i Mołdawią. Z początkiem XVIlIw. dobre czasy skończyły się. Wczasie wojny północnej w 1704r. szwedzki korpus gen. Stenbocka złupił oraz spalił miasto i zamek. W rok później w czasie zarazy zmarło kilkuset mieszkańców. Zamek odbudowano w 1712 r. W następnych latach miasto przechodziło kolejno w ręce: Ossolińskich, Mniszchów i Krasickich. Własnością prywatną było do 1914 r. Po rozbiorach Lesko znalazło się w granicach Austrii i przez krótki czas było siedzibą cyrkułu czyli okręgu administracyjnego. Od 1855 r. miasto było siedzibą powiatu. Wtedy też zaczęły powstawać pierwsze niewielkie zakłady przemysłowe.

Leski kościół.
foto: A. S.
Szansę przybliżenia się do świata straciło Lesko w 1872 r., gdy na skutek protestu hrabiego Edmunda Krasickiego budowana linia kolejowa ominęła miasto w odległości ok. 3 km. Znaczącym wydarzeniem w dziejach miasta był pożar w 1886 r., który w jedną noc strawił około 300 drewnianych budynków. Po pożarze Lesko odbudowało się jako murowane. W 1896 r. wybudowano okazały ratusz, a na początku XX w. rafinerię ropy naftowej, fabryki: konserw, smarów i materiałów budowlanych. I wojna światowa przyniosła kolejne zniszczenia miastu i zamkowi. Notowania pierwszego w okresie międzywojennym spisu powszechnego wykazały w mieście liczącym 3870 mieszkańców aż 2338 osób wyznania mojżeszowego. Żydzi wznieśli jeszcze w XVIII w. okazałą synagogę istniejącą do dziś. Po kampanii wrześniowej 1939 r. Lesko okupowane było przez wojska sowieckie i stało się miastem nadgranicznym. Granica sowiecko-niemiecka przebiegała wzdłuż Sanu. Zamek stał się siedzibą dowództwa garnizonu a jego wyposażenie uległo całkowitej dewastacji. Wokół powstała linia betonowych bunkrów, zniszczona w 1941 r. Po zakończeniu wojny w 1947r. Lesko liczyło zaledwie 1500 mieszkańców. Społeczność żydowska została wymordowana przez hitlerowców, Ukraińców natomiast wysiedlono w toku akcji "Wisła".
Synagoga w Lesku.
foto: A. S.

Na podstawie serwisu - Bieszczady.net.pl