Walim - Historia Miasta
Na początku XIII w. Bolko I buduje na skalnym cyplu wieżę i dwa skrzydła mieszkalne Zamku Grodno. Zamek powstał jako jedno z ogniw systemu ochronnego na południowej granicy księstwa Świdnicko-Jaworskiego. W tym czasie powstaje służebna wieś Zamku Grodno - Niedźwiedzica, położona na wysokości 470 - 525 m. n.p.m. Bardzo mocno związany z Zamkiem Grodno jest Walim - obecna siedziba gminy. Początki Walimia są słabo udokumentowane. Teren zasiedlony był prawdopodobnie w 1220 r.
Pod koniec XIII w. Śląskie lenno Waltersdorf obejmuje rycerz Albert Bayer, potem hrabia von Haugwitz, von Peterswaldau, Math’ie Bayer.
W XIII - XIV wieku Walim (Waltersdorf) jest miejscem eksploatacji złota i srebra. W XIV wieku powstaje u podnóża Góry Chojna jako zaplecze Zamku Grodno wieś Zagórze Śląskie. Wtedy też powstają wszystkie okoliczne wsie jako mocno związane z Zamkiem Grodno i Walimiem - osiedlem tkackim.
Michałkowa powstała prawdopodobnie w 1318r, Olszyniec w 1335 r. Glinno na pewno w pierwszej połowie XIV wieku, Jugowice pod koniec XIV wieku, a później Rzeczka związana z Walimiem prawdopodobnie w XVIII w.
Zamek Grodno pozostaje w rękach Piastów do 1392 r. przechodząc następnie w posiadanie czeskie, wreszcie w XVI w przechodzi w posiadanie mocno związanej z Polską rodziny panów z Łagowa. Przebudowują oni gotycki zamek w stylu renesansowym i doprowadzają go do takiej postaci w jakiej (z małymi zmianami) przetrwał do dziś.
Walim (Waltersdorf) w czasie tzn. 1530 - 1548 stał się posiadłością Melchiora von Seydlitza. Dla zniszczonej prawie doszczętnie w okresie wojen husyckich wsi nastąpił czas odbudowy. Przypomniano sobie wówczas o istnieniu starych sztolni, a także stwierdzono występowanie bogatych złóż rud srebra. Próbowano rozwiązać wydobycie srebra jednak Walim nigdy nie stał się osadą górniczą ponieważ szacunki o zasobach złóż okazały się mocno przesadzone. Początkowo oprócz górników w Walimiu osiedlają się drwale, węglarze, właściciele tartaków wodnych.
Dla narażających życie górników w 1548 r. wybudowano świątynię z drewna - kościółek ewangelicki św. Barbary (od 1654 r. katolicki). Wojna 30 - letnia doprowadza do całkowitego zniszczenia wsi. Jest to okres klęsk żywiołowych: powodzie, susza, gradobicia i naloty szarańczy. Osadę nawiedzały kilkakrotnie zarazy, z których najgorsza była dżuma. Wtedy ulega zmianie nazwa wsi - Wustewaltersdorf (Pustynna Waltra Wieś), a właścicielem zostaje rodzina von Zedlitz.
Częstym gościem tej rodziny jest król Prus Fryderyk II.
W XIII wieku w Walimiu powstały pierwsze manufaktury specjalizujące się w bieleniu, potem w farbowaniu i wykańczaniu tkanin.
Już wtedy znaczną część produktów eksportowano nawet na inne kontynenty.
W 1789 r. na Zamku Grodno w Zagórzu Śląskim wali się ściana południowa na dziedzińcu gotyckim oraz sąsiednie skrzydło mieszkalne.
Tymczasem największy rozwój wsi Walim to okres XIX wieku - nastąpił tu bardzo intensywny rozwój tkactwa. Zgodnie z wolą Fryderyka II Walim stał się ośrodkiem cotygodniowych targów na przędzę i płótno.
Tkacze i kooperujący z nimi kupcy pracowali we wszystkich okolicznych wsiach. Na początku XIX w. właścicielem Walimia został K.F. Weidelhofer. We wsi były wtedy: 2 kościoły, szkoła ewangelicka, dwór, 2 folwarki, szpital, sierociniec, browar, 2 gorzelnie, 7 młynów wodnych, młyn do mielenia kory drzewnej, tartak, 2 bielniki potem cegielnia, olejarnia, 5 folusz i jeszcze jeden tartak. Była to wieś bogata i duża, dobrze rozwinięta i znacznie uprzemysłowiona osada tkacka. Równocześnie Walim stał się modnym letniskiem, stanowiącym bardzo dogodny punkt wyjścia na Wielką Sowę.
W 1824 r. podjęto prace konserwatorskie na Zamku Grodno w Zagórzu Śląskim. Prace już wówczas miały przystosować obiekt dla potrzeb ruchu turystycznego. W 1848 r. zbudowano pierwszą w Walimiu tkalnię z mechanicznymi krosnami zakardowymi, która dała początek późniejszym Zakładom Przemysłu Lniarskiego.
W 1850 r. przy tkalni uruchomiono bielnik i wykańczalnię tkanin, a w 1864 nową dużą tkalnię. Powoli zaczęło upadać takctwo chałupnicze w okolicznych wsiach, a do Walimia zaczęło napływać coraz więcej ludzi w poszukiwaniu pracy w tkalni.
Rozwój przemysłu, a w następnej kolejności rozwój turystyki spowodowały, że ówcześni właściciele fabryki - Websky, Hertman i Wiese zawiązali w 1908 r. komendant budowy linii kolejki łączącej Jugowice z Walimiem.
Pierwszy pociąg ruszył 04.06.1914 r. Oficjalne otwarcie linii kolejki elektrycznej nastąpiło 22.07.1914r. Kolejka pokonywała trasę 4,7 km, a różnica wzniesień wyniosła 117 m. Były dwie kolejki w Sudetach, które miały trakcję elektryczną. Kolejka ta stała się dużą atrakcją turystyczną.
W latach 1911-1914 wybudowana został przez Niemców potężna zapora wodna spiętrzająca wody rzeki Bystrzycy i tworząca Jezioro Bystrzyckie.
Zapora ma 44 m. wysokości i 230 m. długości. Powstały w ten sposób zbiornik gromadzi 8 mln3 litrów wody.
W czasie II Wojny Światowej w okolicach Walimia hitlerowcy postanowili wybudować system podziemnych fabryk zbrojeniowych, aby ustrzec się przed ewentualnymi nalotami aliantów. Celem prowadzonych na dużą skalę prac górniczych i budowlanych było wykonanie połączonego ze sobą systemu obiektów - kompleksów składających się z części podziemnej i nadziemnej. Początkowo prace prowadzone były pod kierownictwem specjalnie utworzonej w tym celu spółki akcyjnej Śląska Wspólnota Przemysłowa z generalną dyrekcją budowy w Jedlinie Zdroju. Na terenie budowy utworzono przedsiębiorstwo budowlane o kryptonimie “Olbrzym” (Oberbauleitung “Resie”) 9 kwietnia 1944 r. Hitler polecił przejecie kierownictwa przez “Organizację TODT”.
Na obszarze objętym pracami zorganizowano filię obozu koncentracyjnego GROSS-ROSEN, obóz pracy “Olbrzym”. Siłą roboczą byli wyłącznie jeńcy wojenni - Włosi, Rosjanie, i przymusowi robotnicy - Polacy, Rosjanie, Francuzi, Ukraińcy.
Podziemne korytarze, dokładnie do dziś jeszcze niezbadane, pochłonęły kilkanaście tysięcy ofiar, pochowanych na cmentarzach Walimia, Kolc i Głuszycy. Obecnie cmentarz w Walimiu jest miejscem pamięci narodowej.
na podstawie serwisu: Walim.pl
