Kariera urodzonego w 1774 r. Aleksandra Rożnieckiego to metamorfoza bohatera narodowego w znienawidzonego zdrajcę. Uczestnik wojny polsko-rosyjskiej 1792 r., Powstania Kościuszkowskiego, żołnierz Legionów Polskich, znakomity dowódca kawalerii i wywiadowca w czasach epopei napoleońskiej, w 1809 r. został odznaczony za męstwo w wojnie z Austrią Krzyżem Komandorskim Virtuti Militari. Dosłużył się stopnia generalskiego. W Królestwie Polskim okazał się lojalnym poddanym i zdolnym twórcą Żandarmerii (1816), cenionej w Petersburgu tak bardzo, że stanowiła wzór dla żandarmerii carskiej. Zdobył uznanie w świecie penitencjarnym  wymyślając tzw. pudło Rożnieckiego, czyli pochyłe oszalowanie okien. Takie ograniczenie kontaktu ze światem dodatkowo uprzykrzało więźniom odbywaną karę w wielu krajach europejskich przez ponad wiek.

Karierowicz, miłośnik kart i rozpusty, był sprawnym szefem tajnej policji. Im większy stopień doskonałości osiągały siatki donosicieli, z tym większą odrazą traktowany był przez własne społeczeństwo. Narzucony przez wielkiego księcia Konstantego jako wielki mistrz Wolnego Mularstwa, był przyczyną rozłamu w tej organizacji. Walerian Łukasiński, chcąc uwolnić się od osób tego pokroju, założył wtedy tajne Wolnomularstwo Narodowe. Od 1821 r. kierował Dyrekcją Teatrów (Narodowego i Francuskiego w Warszawie). Nominację tę uzyskał na skutek incydentu związanego z występem francuskiej aktorki, rozdmuchanego przez wielkiego księcia do rozmiarów skandalu, zakończonego wprowadzeniem do warszawskiej prasy cenzury.

Mistrz intryg i prowokacji, przed wybuchem Powstania Listopadowego przyczynił się walnie do zaistnienia atmosfery terroru i inwigilacji. Nic dziwnego, że jego portret został powieszony na latarni (on sam zdążył uciec) jako jeden z pierwszych. Schronienie znalazł u boku cara. W 1832 r. w dowód uznania wieloletnich zasług został członkiem rosyjskiej Rady Państwa, szczególnie poświęcając się pracom w Komitecie ds. Królestwa Polskiego. Zmarł w 1849 r.

MAS

Ilustracja: dziewiętnastowieczny portret Aleksandra Rożnieckiego, Wikimedia Commons, domena publiczna.



O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: