Wydarzenia powstańcze z lutego 1846 r. w Krakowie zbiegły się z tzw. rabacją galicyjską - powszechnym wystąpieniem chłopów przeciwko szlachcie na terenie Galicji Zachodniej, powiązanym z masowymi mordami oraz grabieżami. Inspiratorami tych zajść byli Austriacy, którzy - mając informacje na temat szykującej się insurekcji - chcieli wykorzystać napięte stosunki między dworem a wsią do przeciwstawienia się powstaniu.

Do pierwszych napadów doszło już 18 lutego. W ciągu kilku dni chłopi zamordowali od 1200 do 3000 ludzi - ziemian, ich krewnych, urzędników dworskich i państwowych oraz księży. Ponadto zdewastowano ponad 500 dworów, a w okolicach Tarnowa zniszczono prawie wszystkie. Wielu zginęło w strasznych męczarniach - pocięto ich żywcem piłami, odrąbano im głowy. Austriacy płacili od każdej głowy zamordowanego szlachcica - część zginęła dopiero przed gmachem starostwa w Tarnowie, martwi "opłacali się" bowiem bardziej niż żywi. Na czele chłopskich grup zbrojnych stawały "wybitne" jednostki. Najsłynniejszy spośród przywódców, Jakub Szela, odpowiedzialny był m.in. za okrutną śmierć rodziny Boguszów, z którymi wcześniej przez wiele lat procesował się w galicyjskich sądach.

Ruch chłopski został opanowany przez samych Austriaków po zajęciu Krakowa, kiedy nie był już potrzebny, a przeciwnie - zaczął wymykać się spod kontroli. Wojsko przywróciło porządek i wszystko miało powrócić do normy - w tym celu niektórych przesiedlono, jak np. Szelę na Bukowinę. Rzeź galicyjska miała niezwykle poważne i długotrwałe konsekwencje. Przede wszystkim skutecznie podważyła zaufanie, jakim darzyli społeczność wiejską mieszkańcy dworów oraz szeroko pojęta społeczność szlachecka. Nawet szlacheccy rewolucjoniści i demokraci byli zaszokowani i przerażeni oraz poważnie zmienili swoje wyobrażenie o stanie chłopskim. Wydarzenia te doprowadziły także do likwidacji obciążeń pańszczyźnianych w Galicji oraz ich ograniczenia w Królestwie Polskim.

M. G.-K.

Ilustracja: obraz Jana Lewickiego Rzeź galicyjska z 1871 r., Wikimedia Commons, domena publiczna.


O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: