Warunki I pokoju toruńskiego są oceniane jako niekorzystne dla Polski w porównaniu ze znaczeniem zwycięstwa pod Grunwaldem. Polska nie odzyskała Pomorza, Zakon zwrócił jej jedynie ziemię dobrzyńską i zobowiązał się zapłacić 100 tys. kop groszy czeskich. Większe korzyści odnieśli Litwini, którzy odzyskali Żmudź, ale tylko w dożywotnie posiadanie Jagiełły i Witolda. Warunki pokoju uznano za rozczarowujące i ta ocena przeważa także dziś. Winą za porażkę obarczano Witolda. W jego zachowaniu przy oblężeniu Malborka, kiedy wycofał się z dalszego udziału w walce, doszukiwano się zdrady i wyraźnej niechęci do wzmocnienia terytorialnego Polski.

Przy tak surowej ocenie zapomina się o o tym, że jedna bitwa nie stanowi o wyniku całej wojny. Zwycięstwo grunwaldzkie osłabiło znaczenie Krzyżaków, ale wciąż mieli oni jeszcze potężne środki obrony, a społeczeństwo pruskie czuło się z nimi silnie związane. Co prawda na wieść o przegranej Krzyżaków wiele miast dobrowolnie poddało się Jagielle, ale był to jedynie wyraz szoku na skutek tej klęski. Zobaczywszy jednak, że wojska polskie wycofały się spod Malborka, większość pruskich miast wróciło pod skrzydła krzyżackie. Siły króla polskiego okazały się za słabe, aby utrzymać się w Prusach.

Od radykalnych kroków wobec Krzyżaków odwodziła Polaków jeszcze jedna okoliczność. Otóż w Europie Zachodniej Zakon uchodził wciąż za przedmurze chrześcijaństwa. Nie należało zatem dostarczać Zakonowi powodów do kolejnych podejrzeń, jakoby pogańska w ich przekonaniu Polska sprzymierzała się z litewskimi heretykami przeciwko niemu.

Pierwszy pokój toruński miał być wieczysty, ale przybrał on raczej charakter rozejmu. Obie strony, zawiedzione wynikami wojny, zaczęły myśleć o zmianie sytuacji. Chociaż warunki pokoju nikogo nie zadowoliły, nie należy zapominać o tym, że mimo wszystko stał się on potwierdzeniem powolnego upadku sił krzyżackich. Zakon musiał po raz pierwszy ustąpić przed Polską i Litwą.

I. Ł.

Fotografia: oryginalny dokument I pokoju toruńskiego ze zbiorów Archiwum Głównego Akt Dawnych, Wikimedia Commons, domena publiczna.




O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: