Konspiracyjne Wojsko Polskie [KWP]
Wśród licznych organizacji, utworzonych po rozwiązaniu Armii Krajowej, wyróżniało się Konspiracyjne Wojsko Polskie. Jego struktury działały w centralnej i zachodniej Polsce [kieleckie, łódzkie, śląskie, poznańskie]. Twórcą, przywódcą i głównym ideologiem KWP był kpt. Stanisław Sojczyński "Warszyc", były dowódca I baonu 27. pp AK, działającego na terenie pow. Radomsko.
Początkiem działalności KWP był rozkaz kpt. "Warszyca" do byłych żołnierzy AK z 3 kwietnia 1945, w którym nakazywał:
"[...] nawiązać zerwane chwilowo kontakty z podwładnymi, uaktualnić wykazy ludzi i ukrytej broni, uruchomić skrzynki kontaktowe [...]".
Kpt. Stanisław Sojczyński "Warszyc", "Wazbiw".
Przedwojenny nauczyciel. Od października 1939 w konspiracji. Od 1942 z-ca Komendanta Obwodu i szef Kedywu w Obwodzie Radomsko AK. Przeprowadził wiele udanych akcji przeciwko Niemcom. M.in. w nocy 7/8 sierpnia 1943 dowodził akcją rozbicia więzienia w Radomsku. Odznaczony VM V klasy. Twórca i dowódca Konspiracyjnego Wojska Polskiego. Aresztowany przez UB 27 czerwca 1946. Sądzony w procesie dowództwa KWP w Łodzi w dniach 9-16 grudnia 1946. Skazany na karę śmierci, zamordowany w Łodzi 19 lutego 1947. |
W sierpniu 1945 batalion, którym dowodził, został odtworzony w składzie trzech kompanii, ale już po zaledwie trzech miesiącach podlegało mu dziesięć konspiracyjnych kompanii KWP rozlokowanych w kilku powiatach.
Amnestia z sierpnia 1945, która z założenia miała zlikwidować antykomunistyczne podziemie polityczne i wojskowe, umocniła wolę kpt. "Warszyca" prowadzenia dalszej walki z sowiecką okupacją. Z tego okresu pochodzi też "List otwarty do Pana Pułkownika Radosława" z 12 września 1945, który został aresztowany przez UB 1 sierpnia 1945 i w kilku kolejnych wystąpieniach skierowanych do swoich byłych podkomendnych apelował o zaprzestanie dalszej konspiracji. W dniu 8 września 1945 płk "Radosław" wydał "Deklarację" o wyjściu żołnierzy AK z konspiracji, napisaną pod dyktando MBP, a formalnie jedynie zaakceptowaną przez ten resort, w której proponował m.in. uznanie dotychczasowych stopni wojskowych i odznaczeń z okresu służby w AK. W odpowiedzi rozgoryczony kpt. "Warszyc" w swym "Liście otwartym" pisał:
"Czyn Pana jest jest najzwyklejszą zdradą [...]. Bardzo żałujemy, że podstępne aresztowanie 16-tu czołowych działaczy AK i osądzenie ich w Moskwie wśród okoliczności wołających o pomstę do nieba niczego niektórych Panów majorów, pułkowników i generałów AK nie nauczyły, że jedynym naturalnym odruchem u nich było nierycerskie poddanie się panice i rezygnacji. [...]
«Góra» AK uważa spokój za swój obowiązek, gdy w sposób haniebny skapituluje wobec zaprzedańców i zdrajców, gdy sprzeda nas za obietnice i frazesy, że za gołosłowność ustrzegnie naszego dorobku i stopni. [...]
Por. Ksawery Błasiak "Albert" [fot. przedwojenne]. Od grudnia 1945 I adiutant kpt. "Warszyca"; do marca 1946 Komendant powiatu radomsko KWP. aresztowany przez UB 29 czerwca 1946. Sądzony w procesie dowództwa KWP w Łodzi w dniach 9-16 grudnia 1946. Skazany na karę śmierci, zamordowany w Łodzi 19 lutego 1947.
|
Dla «dołów» AK uznanie przez czerwonych naszych stopni za cenę rezygnacji z walki o cele zasadnicze - jest tylko jeszcze jednym paradoksem. Dziś, kiedy byle męt społeczny jest oficerem, a im większy szuja, tym dość często wyższą otrzymuje rangę, najwyższym odznaczeniem jest przeświadczenie, że jest się człowiekiem zasad i honoru, wiernym synem Ojczyzny".
Prawdopodobnie kapitulancka postawa części wyższych dowódców AK wobec komunistów i zaprzestanie przez nich dalszej walki zbrojnej spowodowały, że kpt. "Warszyc" nie dążył do połączenia swej organizacji z innymi strukturami podziemia, uważając, że samodzielna działalność będzie bardziej efektywna.
Sztab KWP ukształtował się następująco:
- kpt. Stanisław Sojczyński "Warszyc", "Świrski", "Wazbiw", "Awr" - dowódca i kierownik Walki z Bezprawiem, kasjer i kwatermistrz;
- por. Jan Rogólka "Grot" - adiutant [do grudnia 1945, następnie Komendant Powiatu Piotrków Trybunalski];
- por. Ksawery Błasiak "Albert" - I adiutant [od grudnia 1945];
- por. Henryk Glapiński "Klinga" - II adiutant [marzec 1946, następnie Komendant Powiatu Radomsko];
- por. Czesław Kijak "Romaszewski" - II adiutant [kwiecień 1946];
- pchor. Stanisław Żelanowski "Nałęcz", "Wiktor" - p.o. szefa wywiadu [od stycznia 1946];
- ppor.cz.w. Maria Szczerblik "Mucha" - referat finansowy;
- por. Feliks Kasza "Szczerbiec" - referat łączności;
- ks. Marian Frontczyk - kapelan.
W ramach organizacji wydzielono w sierpniu 1945 pion walki bieżącej pod nazwą: Służba Samoobrony i Ochrony Społeczeństwa [SOS], zaś do walk z grupami operacyjnymi UB i MO organizowano doraźnie większe oddziały. Działania zbrojne prowadziły też oddziały specjalne, zwane Oddziałami Partyzanckimi SOS.Bardzo sprawnie działał wywiad KWP. Dzielił się on na dwa piony: polityczny [II K] i liniowy [II L]. Do pionu politycznego werbowano również funkcjonariuszy UB i MO.
Struktura terytorialna KWP obejmowała dwa Okręgi: Łódzki [który podlegał bezpośrednio kpt. "Warszycowi", składający się z dziesięciu Komend Powiatowych: Radomsko, Piotrków Trybunalski, Wieluń, Częstochowa, Sieradz, Łask, Zawiercie, Włoszczowa, Łódź i Konin-Koło oraz Śląski [pod komendą mjr. Gerharda Szczurka "Erga"], w którego skład wchodziło osiem Komend Powiatowych: Bytom, Cieszyn, Gliwice, Katowice-Miasto, Katowice-Powiat, Koźle, Pszczyna i Rybnik. Organizacja ta liczyła w latach 1945-1946 około 3500 ludzi. Do najbardziej znanych oddziałów zbrojnych KWP z tego okresu należały:
- OP SOS "Warszawa" [na terenie pow. częstochowskiego i radomszczańskiego],
- OP SOS "Oświęcim" [na terenie pow. wieluńskiego i kluczborskiego]
oraz bataliony SOS na terenie Śląska:
- "Wędrowiec" [działający m.in. na terenie pow. cieszyńskiego, pszczyńskiego i rybnickiego, był jednym z najaktywniejszych oddziałów KWP - nazwą nawiązywał do oddziału z czasów okupacji niemieckiej, liczył ok. 150 żołnierzy, przeprowadził kilkadziesiąt różnych akcji bojowych, rozbity w połowie 1946],
- "Błyskawica".
Por. Henryk Glapiński "Klinga". W czasie okupacji niemieckiej żołnierz AK. Więzień KL Gross Rosen. Od marca do kwietnie 1946 Komendant Powiatu Radomsko KWP. D-ca oddziału partyzanckiego SOS "Warszawa", działającego na terenie pow. radomskiego i częstochowskiego. Odniósł wiele zwycięstw w walkach z oddziałami UB-KBW. Jego oddział brał udział w nocy 19/20.IV.46 w szturmie na PUBP w Radomsku. Przy braku wsparcia ze strony oddziału por. "Grota" szturmującego więzienie, budynku PUBP nie udało się opanować. W czasie odwrotu żołnierze "Klingi" pojmali 8 żołnierzy sowieckich, których rozstrzelano 20.IV.46 w kompleksie leśnym Graby. Wcześniej, w godzinach popołudniowych, oddział stoczył zwycięską potyczkę z 200-osobową grupą pościgową KBW. Ok. 40-osobowy oddział "Klingi" rozbił ją całkowicie. Grupa KBW straciła kilkunastu zabitych, reszta - ponad 100 żołnierzy poddała się. Dzień później oddział "Klingi" zmusił do poddania się kolejną kompanię KBW. Dopiero 22 kwietnia, oddział pod naporem silnych grup pościgowych uległ rozproszeniu. Na czele kilkunastu żołnierzy kpt. "Klinga" walczył do września 1946. Został aresztowany w wyniku prowokacji UB 14 września 1946. Sądzony w procesie dowództwa KWP w Łodzi w dniach 9-16 grudnia 1946. Skazany na karę śmierci, zamordowany w Łodzi 19 lutego 1947.
|
W ramach organizacji wydawano pismo powielaczowe "W świetle prawdy", ponadto ukazało się ok. 30 odezw i ulotek okolicznościowych, w większości autorstwa samego kpt. "Warszyca".
W rozkazie z 16 sierpnia 1945 kpt. "Warszyc" określił zadania szczegółowe dla pionu zbrojnego KWP. Były nimi: samoobrona, ochrona społeczeństwa przed grabieżą i gwałtami Armii Czerwonej i jej kolaborantów, zwalczanie najbardziej szkodliwych elementów w administracji, bezpiece i wojsku oraz likwidacja bandytyzmu, uciążliwego dla lokalnej społeczności. Ponadto na pionie zbrojnym ciążył obowiązek przeprowadzania akcji rekwizycyjnych, które miały dostarczyć środków finansowych na potrzeby organizacji. Do walki z bezprawiem powołano w ramach KWP aparat sądowniczy, do którego należało sporządzanie formalnych aktów oskarżenia przeciwko jednostkom najbardziej szkodliwym dla polskiego społeczeństwa. Pierwszy wyrok wykonano na Cukiermanie, szefie sekcji śledczej PUBP w Radomsku.
Nasilające się represje komunistyczne zmusiły KWP do intensyfikacji walki. Rozkazem z 28 marca 1946 kpt. "Warszyc" nakazał rozbijanie więzień i Urzędów Bezpieczeństwa, organizowanie zasadzek na grupy pacyfikacyjne UB i KBW, a także rozpędzanie wieców, urządzanych przez PPR. Wkrótce też zezwolił na likwidowanie funkcjonariuszy UB bez uprzednio wydanego wyroku. W nocy 19/20 kwietnia 1946 oddziały KWP pod dowództwem por. Jana Rogólki "Grota" opanowały Radomsko. Efektem tej akcji było rozbicie więzienia i uwolnienie 57 aresztowanych. Grupa pościgowa KBW zaatakowała wycofujący się oddział por. Henryka Glapińskiego "Klingi" i mimo ogromnej przewagi została rozbita w walce i zmuszona do kapitulacji. Następnego dnia ten sam oddział KWP pokonał w Żytnie kompanię KBW [część żołnierzy tej formacji przeszła na stronę oddziału por. "Klingi"]. W czerwcu 1946 sztab KWP został jednak rozbity przez aresztowania UB. Sam kpt. "Warszyc" na skutek zdrady jednego podkomendnych wpadł w ręce komunistów 28 czerwca 1946. Rozbite też zostały śląskie struktury KWP. Odbudowy organizacji podjął się ocalały z fali aresztowań por. Jerzy Jasiński "Janusz", od sierpnia 1946 dowódca II Komendy KWP. Funkcję jego zastępcy i szefa SOS pełnił sierż. Wiesław Janusiak "Prawdzic". Szefem wywiadu i adiutantem dowódcy został Roman Alama "Irys", a referentem gospodarczym [kwatermistrzem] był Henryk Brzóska "Niutek".II Komenda KWP nie zdołała już odtworzyć organizacji o takim jak poprzednio zasięgu. Największe wpływy miała na terenie Częstochowy, Radomska i Piotrkowa Trybunalskiego. Niektóre z tych struktur terenowych, nie objętych aresztowaniami, nie zdołały nawiązać kontaktu z centralą, działając odtąd samodzielnie.
Nocą z 31 grudnia 1946 na 1 stycznia 1947 część sztabu KWP została aresztowana przez UB. Por. Jerzy Jasiński "Prawdzic", który wówczas przebywał poza Częstochową, ujawnił się w marcu 1947 podczas amnestii. Wraz nim wyszło z podziemia kilkuset żołnierzy KWP. Inni pozostali jednak nadal w konspiracji i w dalszym ciągu toczyli walkę z komunizmem. Na ich czele stanął sierż. Jan Małolepszy "Murat", któremu podlegało jeszcze kilka grup zbrojnych w terenie. Został on aresztowany 9 listopada 1947 i skazany na karę śmierci. Nie dożył jednak wykonania kary - zamordowano go w więzieniu w Łodzi.
Nie był to jeszcze kres istnienia organizacji. Poszczególne oddziały i małe grupy zbrojne dotrwały w konspiracji do 1954 roku.
Whatfor
Materiał opublikowany za zgodą autora z serwisu WWW