Kiedy w 1701 roku armia szwedzka wkroczyła na teren Rzeczypospolitej, a August II postanowił nie zrywać sojuszu z carem Piotrem I, stało się jasne, że Szwedzi będą dążyć do detronizacji Wettyna i doprowadzenia do elekcji nowego króla.

Naturalnym kandydatem był najstarszy syn Jana III Sobieskiego, Jakub, który w 1703 roku przystąpił do konfederacji wielkopolskiej i rozpoczął zabiegi o zdobycie poparcia wśród opozycyjnej wobec Augusta II szlachty. Reakcją Sasa na te plany było porwanie i uwięzienie Jakuba i jego brata Konstantego. Najmłodszemu z braci, Aleksandrowi, udało się uniknąć zasadzki. W kwietniu 1704 roku skierował do konfederacji warszawskiej manifest, w którym zdał relację z tego wydarzenia i poprosił konfederatów o ochronę.

Król Szwecji Karol XII, prymas Michał Stefan Radziejowski i hetman wielki koronny Adam Mikołaj Sieniawski zaproponowali mu koronę po zdetronizowanym 16 lutego przez konfederatów Auguście II. Aleksander odmówił, nie chcąc, jak to tłumaczył, wykorzystywać nieszczęścia swojego starszego brata.

W tej sytuacji Karol XII spotkał się ze Stanisławem Leszczyńskim w Lidzbarku Warmińskim i po rozmowie z nim zdecydował, że to właśnie wojewoda poznański będzie kandydatem do tronu. Według pierwotnej koncepcji miał on być jedynie władcą pro tempore, a potem przekazać tron Jakubowi Sobieskiemu. Leszczyński nigdy nie dotrzymał tej obietnicy. 12 lipca 1704 roku sejm elekcyjny w Warszawie w obecności wojsk szwedzkich dokonał wyboru nowego króla. Na polu elekcyjnym zabrakło prymasa Radziejowskiego, który usprawiedliwiając się chorobą, nie chciał legitymizować elekcji przeprowadzonej niezgodnie z procedurami. Proklamacji dokonał biskup poznański Mikołaj Święcicki.


Wkrótce po wyborze młody władca musiał uciekać z Warszawy w stronę Łowicza przed oddziałami saskimi. Koronacja Leszczyńskiego stała się możliwa po ponownym opanowaniu centrum kraju przez wojska szwedzkie i odbyła się dopiero 4 października 1705 roku. Stanisław Leszczyński został koronowany na króla Polski w kolegiacie św. Jana Chrzciciela w Warszawie przez arcybiskupa lwowskiego Konstantego Józefa Zielińskiego.

Była to pierwsza koronacja, która odbyła się w Warszawie. W uroczystości uczestniczył incognito król Szwecji Karol XII. Od tej pory aż do pokoju w Altranstädt 24 września 1706 roku i zrzeczenia się korony przez Augusta II Sasa Rzeczpospolita miała dwóch królów, którzy prowadzili ze sobą wojnę.


Ilustracja: Król Stanisław Leszczyński, Adam Manyoki, domena publiczna, Wikimedia.




O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: