Krzysztof Radziwiłł był synem Katarzyny Tomickiej oraz wojewody wileńskiego i hetmana wielkiego litewskiego Mikołaja Radziwiłła zwanego Rudym. Od szesnastego roku życia zdobywał doświadczenie na polach bitewnych u boku swego ojca, zaś metody prowadzenia działań zaczepnych podczas wojny z Moskwą o Inflanty przyniosły mu przydomek „Piorun”.

W 1580 r. Krzysztof Radziwiłł był członkiem straży przedniej armii króla Stefana Batorego maszerującej na Wielkie Łuki. Prawdziwą jednak sławę miał zdobyć dopiero rok później, gdy dowodzone przez niego wojska przedarły się aż do samego centrum państwa moskiewskiego, zaskakując cara Iwana IV Groźnego przebywającego w Staricy. Ten epizod z kampanii wojennej opiewał później w poemacie Jezda do Moskwy Jan Kochanowski, z kolei inny ówczesny pisarz Andrzej Rymsza przedstawiał ze szczegółami dokonania młodego magnata w dziele Dziesięćroczna powieść wojennych spraw....

Nie da się ukryć, że brawurowy rajd zagonu Radziwiłła przyczynił się w wydatny sposób do zawarcia przez Moskwę rozejmu z Rzeczypospolitą w Jamie Zapolskim. W nagrodę za swą postawę „Piorun” otrzymał w 1584 r. tytuł wojewody wileńskiego oraz podkanclerzego wielkiego księstwa. Ukoronowaniem jego kariery była z kolei nominacja w 1589 r. na hetmana wielkiego litewskiego.

Po śmierci Stefana Batorego, Krzysztof Radziwiłł był zwolennikiem obrania na polski tron cara Fiodora  II i doprowadzenia do unii personalnej z Moskwą. Z planów tych jednak nic nie wyszło, a z nowym polskim monarchą, Zygmuntem III Wazą, „Piorun” nie potrafił nawiązać poprawnych relacji. Obawiający się bowiem wzrostu znaczenia litewskiego hetmana władca, starał się wspierać jego największych oponentów – ród Chodkiewiczów.

W latach 1600–1611 Krzysztof Radziwiłł wziął udział w wojnie przeciw Szwecji, pokonując 23 czerwca 1601 r. pod Kokenhausen armię Carla Carlssona Gyllenhielma. Było to jedno z pierwszych polskich zwycięstw w tym konflikcie, które nie powstrzymało jednak wojsk szwedzkich przed zagarnięciem prawie całych Inflant. Po nadejściu odsieczy chorągwi koronnych na czele z hetmanem Janem Zamoyskim, Radziwiłł złożył dowodzenie i udał się na Litwę do swych dóbr. Jak się wkrótce okazało inflancka kampania była ostatnią wielką przygodą wojenną „Pioruna”.

Hetman wielki litewski zmarł w 1603 r., a jego ciało, jako obrońcy i protektora kalwinizmu na terenie Wielkiego Księstwa Litewskiego, złożono do metalowej trumny w kościele ewangelicko-augsburskim w Kiejdanach.

 

Paweł Cichocki

Ilustracja: Portret Krzysztofa Mikołaja Radziwiłła. Marcello Bacciarelli, 1781. Źródło: Zamek Królewski w Warszawie.

O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: