Mianem rzezi wołyńskiej określamy w polskiej historiografii szereg akcji mających na celu eksterminację polskiej (oraz czeskiej oraz ormiańskiej) ludności na Wołyniu, przeprowadzanych przez zorganizowane jednostki nacjonalistów ukraińskich w latach 1943-1945. Inicjatorami byli działacze Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów (OUN) ze Stepanem Banderą na czele, ale wykonawcami były przede wszystkich bandy wołyńskich chłopów.

Pierwsze ataki z ofiarami śmiertelnymi nastąpiły już pod koniec 1942 r. Pierwszy mord masowy odbył się 13 listopada 1942 r. w Obórkach koło Łucka - zamordowano wówczas około 50 osób. W wigilię świąt Bożego Narodzenia w Płonce z rąk Ukraińców zginęło 60 Polaków. W następnym roku liczba ofiar była jeszcze większa: 9 lutego w Parośli Pierwszej zamordowano 173 Polaków, 23 kwietnia w Janowej Dolinie - 600 osób, 24 maja w Niemodlinie - 170 osób. Ponadto odziały ukraińskie paliły całe wsie wraz z pałacami, dworami i folwarkami, niszcząc nie tylko ludzkie domostwa, lecz także dobra kultury. Wiele miejscowości i dawnych siedzib ziemiańskich zniknęło bezpowrotnie z powierzchni ziemi.

Szacuje się, że do lipca 1943 r. na Wołyniu zginęło ok. 15 tysięcy Polaków. Jednak kulminacja rzezi nastąpiła 11 lipca 1943 r., kiedy wcześnie rano (około godz. 3.00) oddziały ukraińskie przypuściły jednoczesny atak na wiele polskich wsi w powiatach kowalskim, horochowskim i włodzimierskim. Na początku dopuszczono się masowego mordu nie tylko z użyciem broni, lecz także siekier, kos, pił, noży i innych ostrych narzędzi. Potem przystąpiono do niszczenia mienia i palenia domostw. Niewielu uszło z życiem. Tego samego dnia w Porycku 20 banderowców wtargnęło do kościoła w czasie Mszy świętej - na miejscu wymordowano około stu ludzi, potem śmierć spotkała również dwustu innych polskich mieszkańców miasta. W sierpniu doszło do następnych okrucieństw: w Woli Ostrowieckiej zginęło 529 Polaków (220 dzieci), w Ostrówkach - 438 osób (246 dzieci). Działania te wzmogły się pod koniec roku, w okresie Bożego Narodzenia.

Ze strony polskiej nastąpił spodziewany kontratak w wykonaniu wołyńskich oddziałów Armii Krajowej oraz grup samoobrony. W 1944 r. powstała 27 Wołyńska Dywizja Armii Krajowej, której głównym zadaniem było przeprowadzanie akcji odwetowych, polegających na niszczeniu ukraińskich wsi i wymordowywaniu ich mieszkańców (ale nie na taką skalę jak Ukraińcy). Walki ustały w chwili wkroczenia na ten teren Armii Czerwonej, która zwalczała ukraiński ruch nacjonalistyczny. Szacuje się, że z rąk Ukraińców poniosło śmierć łącznie około 60 tys. Polaków, podczas gdy Polacy zamordowali 20 tys. Ukraińców.        

M. G.-K.



O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: