Władze rosyjskie przyzwyczajone były do dominacji nad Cerkwią. Wprawdzie respektowały inną pozycję Kościoła katolickiego (choć tylko do 1867 r., kiedy podporządkowano go Kolegium Duchownemu w Petersburgu), niechęcią darzyły unitów, którzy w ich oczach zdradzili prawdziwą, prawosławną wiarę. W ramach represji po Powstaniu Listopadowym doprowadzono do podpisania w 1839 r. przez większość unickich duchownych na Ziemiach Zabranych tzw. zjednoczenia z Cerkwią prawosławną. Oznaczało to koniec unii w zachodnich guberniach.

Po Powstaniu Styczniowym zaborcy rosyjscy przyjęli strategię karania w niewielkim stopniu warstw niższych, koncentrując się na szlachcie, a przede wszystkim na Kościele. Kasata prawie wszystkich klasztorów, liczne zsyłki na Syberię i ciężkie kary za niewielkie nawet wykroczenia dotknęły duchownych rzymskokatolickich. Cięższych represji doświadczyli jednak unici, przynależący do diecezji chełmskiej, znajdującej się w Królestwie Polskim. Już od dawna opierali się oni rusyfikacji. Gdy we wrześniu 1866 r. uwięziony i zesłany został bp Jan Kaliński, nowym rządcą diecezji został ks. Józef Wójcicki. Nie uzyskał akceptacji Rzymu, mimo to przez dwa lata prowadził politykę korzystną dla swoich mocodawców. Język polski zastąpił rosyjskim, usunął łacińskie nabożeństwa (litanie, różaniec, suplikacje) i muzykę organową; zreformował seminarium, a także sprowadził z Galicji księży ukraińskich sympatyzujących z prawosławiem.

W 1871 r. diecezję otrzymał ks. Marceli Popiel z Galicji. Lud protestował przeciw jego postanowieniom. Interweniujący na Podlasiu Kozacy zabili kilkunastu wiernych. Tysiące trafiło do więzień. Papież Pius IX stanął w ich obronie w encyklice z 1874 r., co przyspieszyło nieunikniony koniec: 2 III 1875 r. ks. Popiel podpisał prośbę o przyłączenie administrowanego przez siebie biskupstwa do prawosławnej diecezji warszawskiej.

MAS

Ilustracja: Męczennicy z Pratulina, obraz Walerego Eljasza-Radzikowskiego, Wikimedia Commons, domena publiczna.

O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: