List żelazny Władysława Jagiełły dla króla węgierskiego
27 IV 1410, Kraków Władysław, król polski, daje Zygmuntowi Luksemburskiemu, królowi węgierskiemu, list żelazny na wolny przejazd przez Polskę do ziem zakony krzyżackiego.
Przed bitwą pod Grunwaldem Zygmunt Luksemburski, król węgierski podjął się mediacji między Polską i Litwą a zakonem krzyżackim. W tym celu spotkał się w Kieżmarku między 9 a 18 IV 1410 z wielkim księciem Witoldem. Zjazd ten jednak nie spełnił swego zadania, o czym świadczy zabezpieczanie południowej granicy przed ewentualnej uderzeniem wojsk węgierskich na Polskę. Zygmunt Luksemburski był w tym czasie sojusznikiem Zakonu i jego opiekunem jako wikariusz generalny Rzeszy. Po zjeździe w Kieżmarku Władysław Jagiełło wysłał do króla Zygmunta posłów: Zawiszę z Oleśnicy i Stanisława Ciołka, by prowadzili dalej z nim rozmowy o podjęcie pośrednictwa i żądali od Węgier dotrzymania pokoju, który kończył się dopiero w 1412. Zygmunt Luksemburski, dając wymijającą odpowiedź, zażądał glejtu bezpieczeństwa dla przejazdu przez Polskę do ziem krzyżackich w celu załatwienia sporu polsko-krzyżackiego. 27 IV 1410 kancelaria królewska wystawiła list żelazny dla Zygmunta na jego wolny przejazd przez Polskę z orszakiem 1,5 tys. koni, który miał obowiązywać do 24 czerwca, to jest do dnia, w którym kończył się rozejm z Zakonem, zawarty 8 X 1409. W dniu, w którym wystawiono glejt dla króla węgierskiego, był on w Wegles zajęty wypadkami w Dalmacji. Ze strony Zygmunta była to tylko gra polityczna, gdyż ze względu na konflikt z Wenecją nie mógł on w tym czasie opuścić Królestwa Węgierskiego.
Dlatego Zygmunt wysłał do Prus z orszakiem 200 koni Mikołaja Garę, platyna węgierskiego, Ścibora ze Ściborzyc, wojewodę siedmiogrodzkiego i Ślązaka Krzysztofa Gersdorfa, którzy ok. 20 czerwcu spotkali się w Toruniu z wielkim mistrzem, a następnie ich przedstawiciele przybyli do obozu polskiego do Wolborza, uzyskując przedłużenie rozejmu polsko-krzyżackiego do 4 VII 1410. Następnie pertraktacje z Władysławem Jagiełłą wznowili posłowie węgierscy wraz z Krzysztofem Gersdorfem 5 i 6 lipca w Jeżowie już w czasie pochodu armii polsko-litewskiej w stronę Prus, prosząc o podanie warunków pokoju. 6 lipca król polski dał posłom odpowiedź, że zgodzi się na pokój pod warunkiem zwrócenia Polsce ziemi dobrzyńskiej, a Żmudzi Litwie. Jeśli chodzi natomiast o wynagrodzenie wyrządzonych szkód, gotów był zgodzić się na sąd rozjemczy Zygmunta. Władysław Jagiełło wysłał 10 lipca do obozu krzyżackiego, gdzie przebywali posłowie węgierscy, swego posła Piotra Korzboka z zapytaniem o skutki pośrednictwa. Odpowiedzieli mu oni, że mimo zabiegów wielki mistrz nie zgodził się na przedstawione mu warunki. Obiecali nie zaprzestawać pertraktacji, a o decyzji mieli zawiadomić króla następnego dnia. Rozejm przedłużono więc o 24 godziny. Jednak 12 lipca w Wysokiej pod Działdowem posłowie węgierscy doręczyli Jagielle przez posłańca Frycza ultimatum Zygmunta z datą 21 czerwca w Budzie, w którym w razie zerwania pokoju z Zakonem wypowiadał on wojnę Polsce. Wspomniany list Zygmunt Luksemburski wystawił w obronie Krzyżaków z urzędu, będąc wikariuszem Rzeszy, pod którego opieką był Zakon. Wiadomość o klęsce Krzyżaków w bitwie pod Grunwaldem 15 lipca i o wydarzeniach w Prusach, dowiedział się król węgierski dopiero między 2 a 8 VIII 1410.
(Janusz Grabowski)
Publikacja źródła:
Lites ac res gestae inter Polonos Ordinemque Cruciferorum, ed. altera, t. 2, Posnaniae 1892, nr 56, s. 446-447;
Stronczyński K., Wzory pism dawnych, cz.1-2, Warszawa 1839, nr 44.
Opis zewnętrzny: Oryginał, jęz. łaciński, karta pergaminowa o wymiarach 440x256+65 mm; pieczęć majestatyczna króla Władysława Jagiełły, odcisk w wosku bezbarwnym zawieszony na pasku pergaminowym (średnica 122 mm).
Miejsce przechowywania: AGAD, Zbiór dokumentów pergaminowych, sygn. 36.
(AGAD)
na podstawie www.polska.pl
