Henryk Sienkiewicz był szóstym laureatem Literackiej Nagrody Nobla. Było to już wówczas istotne i szeroko uznawane wyróżnienie. Mając tego pełną świadomość powieściopisarz chciał wykorzystać własną chwałę do zainteresowania Europy sprawą polską. W owym pamiętnym dniu przy okazji odbierania medalu zaznaczył: "Jednakże zaszczyt ten, cenny dla wszystkich, o ileż jeszcze cenniejszym być musi dla syna Polski! (...) Głoszono ją umarłą, a oto jeden z tysięcznych dowodów, że ona żyje! (…) Głoszono ją niezdolną do myślenia i pracy, a oto dowód, że działa! (…) Głoszono ją podbitą, a oto nowy dowód, że umie zwyciężać!".

Henryk Adam Aleksander Pius Sienkiewicz herbu Oszyk urodził się 5 maja 1846 r. w majątku Wola Okrzejska nieopodal Łukowa, w rodzinie ziemiańskiej. Początkowo uczył się w domu, później w gimnazjum warszawskim. Następnie uczęszczał do tamtejszej Szkoły Głównej, gdzie zmieniał kierunki studiów, poczynając od wydziału lekarskiego, przez prawniczy, a skończył na filologiczno-historycznym. Już wtedy pisał pierwsze utwory literackie. Te zainteresowania skłoniły go do pracy dziennikarskiej, którą podjął w 1869 r. Od tej pory zaczął być coraz bardziej znany w inteligenckich sferach Warszawy. Nawiązał bliską znajomość m.in. z Heleną Modrzejewską, wraz z którą (i grupą wspólnych przyjaciół) w 1876 r. wyjechał do Ameryki Północnej. W związku z tą podróżą powstało kilka jego ważniejszych prac literackich, m.in. Latarnik, Szkice węglem, Sachem, i cykle poczytnych artykułów prasowych. Dzięki nim Sienkiewicz zyskał prawdziwą sławę w Warszawie. W latach osiemdziesiątych publikowano w czasopiśmie Słowo kolejne fragmenty Trylogii. W latach dziewięćdziesiątych ukazały się powieści Krzyżacy, Rodzina Połanieckich, Bez dogmatu. W 1896 r. pisarz ukończył Quo vadis - swą najbardziej poczytną powieść, która niedługo po wydaniu zyskała  wielką popularność także poza granicami ziem polskich. To głównie ta praca przyczyniła się do przyznania mu nagrody Nobla.

W 1900 r. obchodzony był jubileusz pracy literackiej Sienkiewicza. Z tej okazji obdarowano go małym majątkiem ziemskim w Oblęgorku koło Kielc i przyznano tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego. Powieściopisarz mocno angażował się w owym czasie w  pracę społeczną, zgodnie z tak dla niego nadal ważnymi ideałami pozytywistycznymi. Publicznie wypowiadał się na temat istotnych wydarzeń, jak bunt dzieci we Wrześni czy rewolucja 1905 r. Z chwilą wybuchu I wojny światowej wyjechał do Szwajcarii, gdzie razem z Ignacym Paderewskim współorganizował Szwajcarski Komitet Generalny Pomocy Ofiarom Wojny w Polsce.

Umarł nagle w Vevey 15 listopada 1916 r. Jego prochy w 1924 r. uroczyście sprowadzono do Polski i pochowano w krypcie katedry św. Jana w Warszawie.

M. G.-K.

Fotografia: portret Henryka Sienkiewicza z 1905 r. autorstwa Jana Idzikowskiego, Polona, CC-BY-NC.



O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: