Karaimi to grupa etniczna i religijna. Uważają się za potomków Chazarów. Na ziemiach polskich znaleźli się już na początku XV w. Karaimi polscy od bardzo dawna byli przekonani, że na ziemie Wielkiego Księstwa Litewskiego sprowadził ich z Krymu książę Witold w 1397 r., kiedy zorganizował wyprawę wojenną przeciw Złotej Ordzie. Miał sprowadzić 383 rodziny i osadzić je w miejscowościach położonych na granicy z posiadłościami krzyżackimi w celu zabezpieczenia państwa litewskiego. Sporą ich część osadził też w Trokach, ówczesnej stolicy. Oprócz nich niewielka liczba ludności karaimskiej przesiedliła się na ziemie Księstwa Halicko-Wołyńskiego z Krymu w XIII i XIV w.

Wraz z nadaniem im przywilejów przez Kazimierza Jagiellończyka, a następnie ich potwierdzeniem i rozszerzeniem przez kolejnych władców (Aleksander - 1492 r., Zygmunt I - 1507 r., Władysław IV - 1646 r.), Karaimi coraz silniej wrastali w miejscową rzeczywistość. Otrzymywali także grunty i pola uprawne. Nadane im prawo wyłączało ich spod jurysdykcji miejskiej i podporządkowywało władzy obieranego dożywotnio wójta, podlegającego bezpośrednio monarsze.

Karaimi zobowiązani byli do służby wojskowej, którą zresztą wzorowo spełniali. Za czasów Witolda i Kazimierza Jagiellończyka tworzyli nawet przyboczną gwardię władcy Litwy. Zajmowali się także rolnictwem i ogrodnictwem. Zdarzało się, że pełnili rolę tłumaczy - z racji znajomości języków i licznych kontaktów, zwłaszcza z Krymem.

Rozwój osadnictwa karaimskiego zahamowały wojny i najazdy obcych wojsk, nękające Rzeczpospolitą w XVII w. Dżuma, która nawiedziła ziemie litewskie ok. 1710 r., spowodowała znaczne ubytki tamtejszej ludności. Pod koniec XVII w. państwo litewsko-polskie zamieszkiwało około 4 tys. Karaimów, sto lat później nieco mniej.

Mimo że niewiele osób o nich wie, do dziś Karaimi stanowią element polskiego świata. Ich historia dowodzi, iż byli w pełni akceptowaną mniejszością narodową.

I. Ł.

Fotografia: "Kinesa" świątynia karaimska w Trokach na fotografii z lat trzydziestych, Polona, CC-BY-NC.


O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: