Rusyfikacja szkolnictwa była jednym z elementów polityki represyjnej Rosji wobec Polaków po zdławieniu powstania styczniowego. Pierwszym krokiem był zakaz używania języka polskiego w całej administracji. Na samym początku miało to na celu ułatwienie porozumiewania się z władzami rosyjskimi w związku z zarządzaniu prowincją. Szybko jednak urzędnicy zdali sobie sprawę, jak doskonałym narzędziem politycznym może być język. Rosyjski wprowadzony do całego systemu szkolnictwa mógł tworzyć nowe społeczeństwo o rosyjskiej mentalności, uległej wobec władzy. 5 stycznia 1866 r. zaczęła obowiązywać nauka języka rosyjskiego w gimnazjach Królestwa Polskiego.

Od 1879 r. realizatorem takiej polityki stał się przede wszystkim kurator warszawskiego okręgu szkolnego Aleksander Apuchtin. Stopniowo obejmował on wykładowym językiem rosyjskim wszystkie typy szkół oraz wszystkie przedmioty. Język polski był przedmiotem nadobowiązkowym, uczonym po rosyjsku! W następnej kolejności wprowadzono całkowity zakaz porozumiewanie się po polsku w szkole. Nauczyciele do Kraju Nadwiślańskiego sprowadzani byli z Rosji. Bardzo często byli to ludzie o niskich kwalifikacjach, ale za to niezwykle wiernie wypełniający obowiązki wobec ojczyzny. Polscy nauczyciele nie mogli znaleźć pracy w szkolnictwie. Uczniów dozorowano i szpiegowano nawet w internatach i prywatnych stancjach. W dziejach szkolnictwa okres ten został nazwany "nocą apuchtinowską". Ofiarami represji popowstaniowych stało się także duchowieństwo - zaczęto prześladować Kościół katolicki. Likwidowano parafie i zakony oraz zakazywano budowania i restauracji kościołów. Tysiące ludzi zostało skazanych na zsyłki lub konfiskaty majątków. Mimo wszystko proces wynaradawiania Polaków się nie powiódł. Dom, rodzina, religia i tradycja stały na straży polskiego ducha.

K. S.

Fotografia: świadectwo maturalne z 1904 r. z gimnazjum Stefanii Tołwińskiej w Warszawie, Wikimedia Commons, domena publiczna.






O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: