CHROBERZ - wieś nad rzeką Nidą przy drodze do Wiślicy (ok. 17 km od Pińczowa). Wzmiankowany w kronice Kromera jako gród i zamek wzniesiony przez Bolesława Chrobrego po powrocie z wyprawy kijowskiej. Powstał wtedy kościół i zamek. Najstarszy dokument wzmiankujący o Chrobrzu pochodzi z 1153 r., gdzie jako miejsce wystawienia (tegoż dokumentu) podano „ in Chrober”.
W XIII i XIV wieku Chroberz był ważną osadą w dzielnicy krakowskiej. Odbywały się tu liczne wiece, w których uczestniczył m. in.: Bolesław Wstydliwy z matką Grzymisławą, arcybiskup gnieźnieński Fulko. W Chrobrzu leczył się Kazimierz Wielki raniony w trakcie polowania w lasach w okolicach Przedborza.
W XV wieku wieś należała do Tęczyńskich herbu Topór. Następnie (zapewne drogą wiana) Chroberz przeszedł na własność rodziny  Tarnowskich. Z tego rodu najbardziej zasłużonym dla Chrobrza był Stanisław hrabia Tarnowski. To on właśnie ufundował około 1550 r. nieistniejący „pałac” i kościół.

 

Około 1582 r. Chroberz zakupił biskup krakowski, Piotr Myszkowski herbu Jastrzębiec. Staraniem jego bratanków, którym przekazał swój majątek, w 1601 r. powstała ordynacja, której Chroberz stał się jednym z filarów. Znane było wówczas przysłowie „ Kto ma Chroberz, Książ i Szaniec może iść z królową w taniec”, mające świadczyć o potędze ordynatów. W 1727 r. wygasł ród Myszkowskich i po dwóch latach procesów Chroberz wraz z całą ordynacją pińczowską przeszedł (w 1729 r.) po kądzieli na Franciszka na Żywcu
i Pieskowej Skale hrabiego Wielopolskiego herbu Starykoń.
W roku 1859 ukończono budowę obecnego pałacu, którego fundatorem był XIII ordynat, a VI z rodu Wielopolskich, Aleksander Wielopolski (1803 – 1877). W okresie powstania styczniowego, w marcu 1863 r. w pałacu stacjonował wraz ze swym oddziałem gen. Langiewicz. Ordynacja przetrwała do 1945 r.    

PAŁAC - późnoklasycystyczny z roku 1859  ufundowany przez Aleksandra Wielopolskiego wg projektu Henryka Marconiego. Pałac zbudowany m. in. po to, aby pomieścić bibliotekę Aleksandra Wielopolskiego oraz księgozbiór przejęty od Konstantego Świdzińskiego.

Ryzalit na poziomie parteru tworzy czterokolumnowy ganek z wejściem do pałacu, a na poziomie pierwszego piętra taras. Wieńczy go attyka z czterema posągami klasycystycznymi wykonanymi przez warszawskiego rzeźbiarza Andrzeja Pruszyńskiego. W przyłuczach portalu pierwszego piętra znajdują się dwa kartusze z herbami, z lewej – Półkozic (Świdzińskich), z prawej  - Jastrzębiec (Myszkowskich). Od strony ogrodu zwieńczenie
z herbem Wielopolskich – Starykoń .
Prawa strona pałacu przeznaczona była do przyjmowania gości.
W bawialni zachowały się 4 medaliony portretowe wykonane przez warszawskiego rzeźbiarza Andrzeja Pruszyńskiego. Jeden z nich przedstawia wizerunek Aleksandra  Wielopolskiego.
Lewa strona pałacu to m.in. klatka schodowa prowadząca na piętro
i sala biblioteczna. Na piętrze znajdowały się pokoje  właścicieli jak również gości korzystających z biblioteki.
Pałac otacza park w stylu angielskim, a w nim wiele pomnikowych drzew takich jak: platan, miłorząb, lipa oraz zabytkowa kaplica wzorowana na pawilonach przy zamku
w Książu Wielkim wg projektu Henryka Marconiego.

ORDYNACJA -  powstała dzięki Piotrowi Myszkowskiemu (ok.1510 – 1591/2), biskupowi krakowskiemu. Przez ostatnie  10 lat swojego życia zgromadził on olbrzymi majątek
w gotówce, 3 miasta oraz 78 wsi, który następnie przekazał swoim bratankom: Zygmuntowi
i Piotrowi. Pod koniec XVI wieku otrzymali oni adopcję od mantuańskiego księcia Wincentego Gonzagi oraz tytuł margrabiów na Mirowie od Papieża Klemensa VIII.

Aby wywyższyć dom Myszkowskich rozpoczęli starania o utworzenia ordynacji. Powstała w 1601 r.,  dwa lata później zatwierdzona statutem w Nowym Korczynie, według którego w całości przechodziła na męskiego potomka rodu, osobę świecką, a w przypadku wygaśnięcia rodu w linii męskiej dziedziczyć miały kobiety wywodzące się w prostej linii od pierwszego ordynata. Pierwszym ordynatem został Zygmunt Gonzaga Myszkowski. W 1727 r. wygasła linia męska rodu Myszkowskich. Po dwóch latach procesów w 1729 r. ordynację przejęła po kądzieli rodzina Wielopolskich w osobie Franciszka Wielopolskego.
Nowy ordynat Przybrał też nazwisko i tytuł poprzedniego ordynata, czyli tytułował się margrabią Wielopolskim Gonzaga Myszkowskim. Odtąd utrwalił się w rodzie Wielopolskich zwyczaj dziedziczenia przez kolejnych ordynatów nazwiska Gonzaga Myszkowski i tytułu margrabiego. Formalnie zatwierdził ten zwyczaj dopiero cesarz rosyjski Aleksander II 1879 r., kiedy ordynatem był syn Aleksandra Wielopolskiego, Zygmunt (1833 – 1902). Franciszek zmarł w 1732 r. ordynację przejął jego syn Karol. Po jego śmierci majątek znalazł się w długach. Kolejni ordynaci, a przede wszystkim Józef Jan Nepomucen, doprowadzili do rozpadu ordynacji.
Od 1813 r. Pińczów oraz 6 kluczy ziemskich były własnością Jana Orlycha Szanieckiego, który przejął długi Jana Nepomucena w zamian za te dobra. Wykupił  je później Aleksander Wielopolski, który przejął ordynację po śmierci ojca w 1824 r. i uczynił z Chrobrza główny ośrodek ordynacji.
Z oszacowanych w latach 1799 – 1801 dóbr ordynacji wynika, że składała się ona
z 12 kluczy, z których 4 najważniejsze należały później do Aleksandra Wielopolskiego: wielko - księski , chroberski (z włościami: Wojsławice, Wola Chroberska, Zawarża, Stradów
i Zagaje Stradowskie), kozubowski (Zagorzyce, Byczów, Mozgawa Wielka i Mała, Młodzawy Wielkie i Małe, Sadek, Bugaj ) oraz wykupiony później Pińczów ( z Kopernią, Pasturką, Włochami, Nową Wsią, Brześciem i Szczypcem.
Ordynacja przetrwała do 1945 roku Ostatnim ordynatem był Zygmunt Konstanty margrabia Gonzaga Myszkowski. Zmarł w 1971 r.

Obecnie w pałacu mieści się Ośrodek Dziedzictwa Kulturowego Ponidzia w Chrobrzu, którego otwarcie odbyło się 9 maja 2004 r.

Galeria zdjęć Pałacu Wielopolskich w Chrobrzu