Biblioteka Polska w Paryżu została założona z inicjatywy księcia Adama Czartoryskiego, przywódcy obozu politycznego nazywanego – od miejsca, w którym odbywały się spotkania stronnictwa – Hotelem Lambert, przy wsparciu Adama Mickiewicza, Juliana Ursyna Niemcewicza, generała Karola Kniaziewicza i historyka Karola Sienkiewicza. Akt fundacyjny Biblioteki Polskiej podpisano 24 listopada 1838 roku, natomiast otwarcia placówki dokonano 24 marca roku 1839.

Warto podkreślić, że powstanie Biblioteki ma również swój związek z apelem Daniela de Saint-Antoine’a i Société de Civilisation. Francuzi, poruszeni spustoszeniem przez cara Mikołaja I bibliotek naukowych m.in. w Warszawie, Wilnie i Krzemieńcu (ich zbiory wywieziono do Petersburga), wezwali do utworzenia instytucji, która gromadziłaby zbiory dotyczące Polski.
Biblioteka początkowo mieściła się przy ulicy Duphot, lecz dzięki generałowi Władysławowi Zamoyskiemu w 1853 roku przeniesiono ją do jego nowego domu w kamienicy pod adresem Quai d’Orléans 6, na wyspie św. Ludwika, na której znajduje się również Hotel Lambert. Rok później Towarzystwa Literackie i Historyczne połączyły się w Towarzystwo Historyczno-Literackie, które w 1866 roku stało się formalnym właścicielem budynku. Z powodu problemów finansowych, jakie przeżywała Biblioteka, w roku 1893 została ona przekazana krakowskiej Akademii Umiejętności, która finansowała dalsze jej funkcjonowanie. Ważną datą z historii tej instytucji jest rok 1903, kiedy to utworzono w budynku Biblioteki Muzeum Adama Mickiewicza. Od lat dwudziestych XX wieku Biblioteka otrzymywała wsparcie z Ministerstwa Spraw Zagranicznych II Rzeczypospolitej, pełniąc dodatkowo rolę placówki naukowo-kulturalnej, popularyzującej wiedzę o Polsce we Francji.
Początkowo księgozbiór Biblioteki liczył 2 000 woluminów i składał się głównie z książek wydziałów historycznego i statystycznego Towarzystwa Literackiego Polskiego oraz tych pochodzących z Towarzystwa Pomocy Naukowej. Zbiory szybko się powiększały dzięki licznym darowiznom – tam znalazły się między innymi tomy należące wcześniej do Stanisława Małachowskiego, Niemcewicza, Kniaziewicza i Mickiewicza. W 1893 roku księgozbiór sięgnął liczby 42 000 tomów. W czasie drugiej wojny światowej, mimo dużego rozproszenia księgozbioru w wyniku wywiezienia go przez Niemców, większość pozycji wróciła na Wyspę św. Ludwika lub znalazła się w Bibliotece Narodowej i Muzeum Literatury. Należy jednak podkreślić, że nie wszystkie książki wywiezione do ZSRS wróciły, czego dowodem jest posiadanie pojedynczych pozycji z paryskiej Biblioteki przez różne placówki rosyjskie. Obecnie Biblioteka ma w swych zbiorach około 220 000 jednostek, w tym 150 000 książek.
Ł.D.

Ilustracja: Dożywotni prezes Biblioteki Polskiej w Paryżu ks. Adam Jerzy Czartoryski, litografia Seweryna Oleszczyńskiego. Źródło: Wikimedia, domena publiczna.


O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: