27 czerwca 1698 roku wojewoda poznański Stanisław Małachowski został wyznaczony przez Senat Rzeczypospolitej do traktowania o pokój z Turcją. Mimo złego stanu zdrowia wojewoda wyruszył 6 września ze Lwowa i, po ciężkiej przeprawie przez góry w trudnych warunkach atmosferycznych, 23 września dotarł do Karłowic (obecnie Sremski Karlovci w prowincji Wojwodina w Serbii). Oprócz Małachowskiego zjawiło się tam trzech wysłanników austriackich: Franz Ulrich Kinsky, Leopold Schlik i Wolfgang Oettingen, poseł rosyjski Prokofij Woznicyn, poseł wenecki Carlo Ruzzi, rozjemca angielski William Paget i rozjemca holenderski Jakob Colyer. Stronę turecką reprezentowali: kanclerz (Reis Efendi) Rami Mehmed Pasza i dragoman Aleksander Mavrocordatos.

W instrukcjach, które dostał Małachowski, było kilka wariantów negocjacji. Maksymalny z nich przewidywał przyznanie Rzeczypospolitej Mołdawii i Wołoszczyzny. Żaden z pozostałych negocjatorów nie zgodził się na takie propozycje. Większość była za zaproponowaną przez Turcję zasadą uti possidetis [zachowania stanu posiadania]. Ostatecznie po naciskach rozjemców – najpierw na stronę turecką, potem na Polaka – 12 grudnia doszło do podpisania postanowienia o zwrocie Rzeczypospolitej Prawobrzeżnej Ukrainy i Podola wraz z Kamieńcem Podolskim. W zamian oddziały polskie miały wycofać się z zamków w Mołdawii: w Sorokach, Suczawie i Târgu Neamț.

Wojewoda poznański nie brał udziału w dalszych pertraktacjach, ale dotrwał do 26 stycznia 1699 roku, kiedy nastąpiło podpisanie pokoju. Układ obejmował wszystkich sojuszników z wyjątkiem Rosji, która zawarła zawieszenie broni, a oddzielny traktat pokojowy podpisała w 1700 roku w Stambule. Na mocy traktatu karłowickiego Austria uzyskała Węgry, Siedmiogród, Slawonię i Chorwację, a Republika Wenecka większą część Dalmacji, Peloponez i kilka drobnych wysp.

Po tym, jak informacje o traktacie dotarły do kraju, Małachowski był krytykowany, głównie przez biskupa kijowskiego Jana Gomolińskiego, za swoją ugodową postawę w czasie negocjacji i uleganie wpływom posła rosyjskiego Woznicyna. W 1699 roku wziął on jeszcze udział w polsko-tureckich rozmowach pokojowych w Stambule pod przewodnictwem ambasadora Rzeczypospolitej w Imperium Osmańskim Rafała Leszczyńskiego, podczas których zmarł. Głównym tematem tych rozmów były sprawy techniczne związane z ewakuacją wojsk tureckich z Kamieńca i innych terenów zwróconych Rzeczypospolitej.

Pokój karłowicki zakończył długotrwały okres wojen Rzeczypospolitej z Imperium Osmańskim.

W.Sz.

Ilustracja: Negocjacje w Karłowicach, artysta nieznany. Źródło: Wikimedia, domena publiczna.
O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: