Norweski Komitet Noblowski przyznał 5 października 1983 roku Pokojową Nagrodę Nobla Lechowi Wałęsie, przewodniczącemu "Solidarności". W swoim uzasadnieniu stwierdził m.in., że prowadzone przez niego "starania o zapewnienie robotnikom prawa do zakładania własnych organizacji są ważnym wkładem do kampanii na rzecz uniwersalnych praw ludzkich". Uznano również, że jego działania prowadzone były w przekonaniu, iż "wszystkie problemy należy rozwiązywać bez odwoływania się do przemocy".

Tego samego dnia Tymczasowa Komisja Koordynacyjna "Solidarności" wydała oświadczenie, w którym stwierdziła, że "dla społeczeństwa polskiego decyzja Parlamentu Norweskiego jest potwierdzeniem słuszności obranej w sierpniu 1980 i kontynuowanej po 13 grudnia 1981 drogi i metod walki o prawo do prawdy i wolności, prawo do swobodnego zrzeszania się. Te podstawowe wartości są bowiem nieodłącznym składnikiem pokoju".

W liście gratulacyjnym do Lecha Wałęsy, Jana Pawła II również wyraził zadowolenie z decyzji Komitetu Noblowskiego. Stwierdził w nim, iż "szczególnej wymowy nabiera fakt, że została w ten sposób nagrodzona wola i wysiłki podejmowane z myślą o rozwiązaniu trudnych spraw świata robotniczego i społeczeństwa w Polsce, na pokojowej drodze szczerego dialogu i wzajemnej współpracy wszystkich".

Wiadomość o przyznaniu Nagrody Lechowi Wałęsie z niechęcią przyjęły jednak władze PRL. Rzecznik prasowy ówczesnego rządu Jerzy Urban stwierdził, że jest to "zapłata dla ludzi, którzy działają na szkodę kraju" oraz "kolejna reaganowska złośliwość, tym razem firmowana z Oslo". W związku z tym, 11 października 1983 roku władze PRL wysłały do rządu Norwegii oficjalny protest. Był to drugi taki przypadek w historii. Wcześniej na taki protest zdecydował się jedynie przywódca III Rzeszy Adolf Hitler, gdy w 1935 roku Pokojową Nagrodę Nobla otrzymał więziony w obozie koncentracyjnym niemiecki pisarz i pacyfista Carl von Ossietzky za serię artykułów ukazujących naruszenia przez Niemcy traktatu wersalskiego, który zakończył się I wojnę światową.

W obawie przed brakiem możliwości powrotu do kraju Wałęsa nie zdecydował się na wyjazd do Norwegii. W jego imieniu 10 grudnia 1983 roku w Oslo Nagrodę odebrała żona Danuta wraz z synem Bogdanem.

Lech Wałęsa jest jedynym Polakiem wyróżnionym Pokojową Nagrodą Nobla.

Nagroda Nobla to najważniejsze wyróżnienie przyznawane za wybitne osiągnięcia naukowe, literackie oraz zasługi dla społeczeństw i całej ludzkości. Pokojowa Nagroda Nobla jest przyznawana za starania na rzecz pokoju na świecie od 1901 roku.

Fundatorem nagrody jest zmarły w 1896 roku wynalazca dynamitu - Alfred Nobel. W swoim testamencie powierzył norweskiemu parlamentowi (tzw. Storting) coroczny wybór maksymalnie trzech osób lub organizacji za ich zasługi dla ludzkości. Zwycięzca lub zwycięzcy powinni uczynić "największe wysiłki na rzecz braterstwa między państwami, likwidacji lub rozbrojenia armii, a także organizowania lub prowadzenia konferencji pokojowych". Nagroda, którą jest medal, dyplom i czek na 10 milionów koron szwedzkich (równowartość ok. 1,1 mln euro), jest wręczana corocznie 10 grudnia w Oslo.

Do tej pory przyznano 93 wyróżnienia. Wśród laureatów znaleźli się m.in. politycy: prezydent USA Theodore Roosevelt, za przygotowanie traktatu pokojowego w wojnie rosyjsko-japońskiej (1906), Martin Luther King, Jr., pastor i działacz na rzecz praw obywatelskich i równouprawnienia bez względu na kolor skóry (1964), Matka Teresa z Kalkuty (1979), Dalajlama XIV (1989) oraz organizacje: UNICEF (1965), Międzynarodowa Organizacja Pracy (1969) czy Unia Europejska (2012).

W historii zdarzały się również momenty, w których przyznawanie Pokojowej Nagrody Nobla budziło wiele kontrowersji. Przykładowo, w 2009 roku Komitet Noblowski przyznał wyróżnienie prezydentowi USA Barackowi Obamie za "nadzwyczajne wysiłki na rzecz wzmocnienia międzynarodowej dyplomacji i współpracy między narodami". Sprawa wydaje się o tyle niepokojąca, że jego nominacja została ogłoszona zaledwie 12 dni po objęciu przez niego urzędu. Innym przykładem jest przyznanie Nagrody Cordellowi Hull w 1945 roku za znaczącą rolę w tworzeniu Organizacji Narodów Zjednoczonych. Komitet zapomniał jednak, że sześć lat wcześniej, kiedy był on sekretarzem prezydenta Roosevelta dopuścił się rzeczy karygodnej. Namówił bowiem głowę państwa, aby ten nie wpuścił na teren USA 950 żydowskich uchodźców, starających się o azyl. Ponad jedna czwarta pasażerów statku, który wrócił do Hamburga zginęła podczas Holokaustu.
 

WP

Fotogafia: kadr z wyprodukowanego przez Muzeum Historii Polski filmu dokumentalnego poświęconego nagrodzie Nobla dla Lecha Wałęsy pt. "Zakazane słowo: Norwegia".



O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: