Granice odrodzonej Rzeczypospolitej ostatecznie uformowały się w 1923 roku i były efektem wielu walk oraz zabiegów dyplomatycznych. Państwo polskie sąsiadowało od zachodu i północy z Niemcami, dążącymi do rewizji traktatu wersalskiego, od wschodu natomiast z ZSRR – krajem pragnącym wybuchu światowej rewolucji i zagarnięcia polskich Kresów Wschodnich. Niekorzystnie na arenie międzynarodowej układały się także stosunki z innymi państwami regionu. Z Czechosłowacją Polska toczyła spór o Zaolzie, z Litwą z kolei o teren Wileńszczyzny.

W marcu 1938 roku szczególnie zaostrzył się ten ostatni konflikt, co było skutkiem incydentu zbrojnego na polsko-litewskiej granicy. W jego wyniku zginął polski żołnierz Korpusu Ochrony Pogranicza Stanisław Serafin, a samo wydarzenie stało się pretekstem dla rządu polskiego do postawienia władzom Litwy ultimatum.

17 marca 1938 roku Litwini otrzymali od strony polskiej żądanie natychmiastowej normalizacji stosunków dyplomatycznych bez żadnych warunków wstępnych. Powszechne ożywienie zapanowało wówczas zarówno wśród żołnierzy polskiej armii, jak i ludności cywilnej. Marszałek Edward Rydz-Śmigły przybył do Wilna, zaś w kraju odbywały się masowe manifestacje poparcia dla polityki rządu. Najczęstszym hasłem wykrzykiwanym przez zebranych było słynne już dzisiaj: Wodzu, prowadź nas na Kowno!

Polskie ultimatum zostało oprotestowane przez ZSRR. Nieprzychylnym okiem patrzyła na nie również Francja, a inne państwa zachodnie krytykowały agresywny sposób prowadzenia polityki zagranicznej przez Józefa Becka. Warto zauważyć, że kryzys w stosunkach polsko-litewskich miał miejsce niemal w tym samym czasie, co Anschluss Austrii dokonany przez III Rzeszę. Stąd w Europie oba te wydarzenia traktowano łącznie i postrzegano je w kategoriach zagrożenia dla stworzonego po I wojnie światowej ładu.

19 marca 1938 roku rząd Litwy przyjął żądania wysuwane przez II Rzeczpospolitą, jednak w dalszym ciągu kwestionował polskie prawa do Wilna. Do ocieplenia stosunków dyplomatycznych na linii Warszawa–Kowno miało dojść dopiero na wiosnę kolejnego roku, kiedy to Niemcy zmusiły Litwę do przekazania im okręgu Kłajpedy.

Paweł Cichocki

Mapa: Polska, gęstość zaludnienia, 1930, Wikipedia, Domena Publiczna.

O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: