Wybory z marca 1928 roku przyniosły sukces wspierającemu marszałka Piłsudskiego Bezpartyjnemu Blokowi Współpracy z Rządem, który uzyskał w sejmie względną większość. Jednocześnie jednak pozostałe partie stanowiły skuteczną siłę mogącą zablokować działania rządu. Stopniowa konsolidacja opozycji i powstanie Centrolewu prowadziło do kolejnych zmian gabinetów. Nasilała się walka pomiędzy sejmem a marszałkiem Piłsudskim. Równocześnie pogarszała się sytuacja gospodarcza kraju.

W sierpniu 1930 roku na czele rządu stanął sam marszałek. 29 sierpnia prezydent Mościcki rozwiązał sejm na długo przed upływem jego kadencji, a we wrześniu Piłsudski zapowiedział rozprawę z opozycją. Przeciwnicy marszałka zjednoczyli się, tworząc Związek Obrony Prawa i Wolności Ludu. Zwolennicy Piłsudskiego przeszli do ofensywy. W nocy z 9 na 10 września, przed zapowiedzianymi manifestacjami poparcia na rzecz bloku, aresztowano pod zarzutem wywoływania zamieszek dziewiętnastu byłych posłów. Zatrzymań dokonano bez nakazu sądowego, a jedynie z polecenia szefa MSW, co było pogwałceniem prawa.  

Aresztowanych umieszczono w twierdzy w Brześciu nad Bugiem, gdzie dopuszczono się wobec nich wielu aktów przemocy. W kolejnych tygodniach nastąpiły dalsze zatrzymania. Osłabiona opozycja poniosła w wyborach klęskę, a BBWR uzyskał bezwzględną większość mandatów. Proces jedenastu spośród aresztowanych opozycjonistów rozpoczął się 26 października 1931 roku. Oskarżano ich o przygotowywanie zamachu w celu obalenia rządu. 13 stycznia 1932 zapadł wyrok. Dziesięciu opozycjonistów skazano na więzienie. Sąd Najwyższy zatwierdził wyrok w październiku 1933 roku.
 
Część ze skazanych postanowiła odsiedzieć wyroki (m.in. Adam Ciołkosz), pięciu udało się na emigrację (m.in. Wincenty Witos i Adam Pragier do Czechosłowacji, Kazimierz Bagiński do Francji). Dekretem prezydenta Władysława Raczkiewicza z 31 października 1939 więźniów objęto amnestią.
 
AU

Ilustracja: jednodniówka PPS z informacjami o wyroku, Polona, CC-BY-NC.



O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: