Zwołany po śmierci Augusta III Sasa sejm konwokacyjny w 1764 roku przeprowadził szereg ważnych reform, m.in. ustanowił cło generalne, zakazał przysięgania posłom na instrukcje sejmikowe oraz zniósł liberum veto w głosowaniach nad projektami wnoszonymi przez Komisję Skarbową. Podczas obrad stronnictwo Familii wykorzystało poparcie wojsk rosyjskich i uniemożliwiło przedstawicielom obcych dynastii ubieganie się o tron Rzeczypospolitej. Konsekwencją tego posunięcia było obranie na króla podczas wolnej elekcji Stanisława Augusta Poniatowskiego – stolnika litewskiego, kojarzonego powszechnie z obozem Czartoryskich.

Początki panowania nowego monarchy zapowiadały się owocnie. Stanisław August nakazał przeprowadzenie lustracji królewszczyzn, powołał namiastkę rządu w postaci tzw. konferencji króla z ministrami, powoli także zaczęły formować się kancelaria królewska oraz służba dyplomatyczna. Władca wiedział jednak, że bez gruntownych zmian w armii oraz podwyższenia jej liczebności niemożliwa stanie się obrona terytorium państwa przed zakusami coraz potężniejszych sąsiadów.

Kuźnią kadr dla przyszłego zreformowanego wojska Rzeczypospolitej miała stać się utworzona 15 marca 1765 roku Szkoła Rycerska. Król udostępnił na jej potrzeby Pałac Kazimierzowski w Warszawie i sam stanął na czele Korpusu Kadetów placówki.

Podstawą funkcjonowania szkoły były wpłaty z dóbr królewskich, zaś jej cele wychowawcze określił książę Adam Kazimierz Czartoryski, który w mowie do uczniów, wygłoszonej w 1766 roku, akcentował katastrofalny stan ojczyzny oraz rolę, jaką mają odegrać w odbudowie jej świetności wychowankowie uczelni. Program szkoły przewidywał nabycie ogólnego wykształcenia w ciągu trzech lub pięciu lat nauki. Następne dwa lata miały być przeznaczone na przyswajanie tajników zawodu wojskowego oraz specyfiki pracy urzędnika służby cywilnej. W całym cyklu dydaktycznym olbrzymią wagę przykładano do sprawnego posługiwania się językami obcymi, natomiast uzupełnieniem całości miały być zajęcia fechtunku (nauka władania bronią białą, jazdy konnej, tańców).

Uczniowie Szkoły Rycerskiej nosili mundury oraz podlegali surowej dyscyplinie wojskowej, która przejawiała się m.in. w ściśle określonym porządku dnia. Do najsłynniejszych absolwentów placówki należeli Tadeusz Kościuszko, Julian Ursyn Niemcewicz, Jakub Jasiński i Karol Kniaziewicz. Przez trzydzieści lat funkcjonowania szkoła założona przez Stanisława Augusta Poniatowskiego wychowała ok. 650 kadetów oraz blisko 300 eksternów. Później stała się ona wzorem dla Korpusów Kadeckich tworzonych w II Rzeczypospolitej.

Paweł Cichocki

Zdjęcie: Mundur kadeta Szkoły Rycerskiej, 2007, Wikipedia, CC BY.
O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: