Historia kolei na ziemiach polskich sięga roku 1845 r., kiedy to otwarto pierwszy odcinek Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej z Warszawy do Grodziska Mazowieckiego. Jednakże aż do 1918 r. koleje pozostawały pod zarządem zaborców. Już od samego początku Polska chciała przejąć pełną kontrolę nad tym strategicznym środkiem komunikacji, który miała koordynować Sekcja Kolejowa w Ministerstwie Komunikacji. Do połowy 1922 r. wszystkie linie kolejowe na terenie nowo powstałego państwa udało się objąć zarządem państwowym. Rok później założono pierwszą polską fabrykę lokomotyw w Chrzanowie. W 1925 r. rozpoczęto produkcję parowozów w zakładach Cegielskiego w Poznaniu.

Polskie koleje rozwijały się pomyślnie, choć nadal nie miały uregulowanej sytuacji prawno-administracyjnej. Podjęto się tego dopiero po zamachu majowym na wyraźne żądanie marszałka Józefa Piłsudskiego - 26 października 1926 r. Rozporządzeniem prezydenta Ignacego Mościckiego powołano do życia przedsiębiorstwo "Polskie Koleje Państwowe", którego dyrektorem generalnym miał być każdorazowy minister Kolei Żelaznych RP. W czasie Wielkiego Kryzysu koleje polskie przeżywały podobnie trudny okres, naznaczony zmniejszeniem wydatków na różnego rodzaju inwestycje. Z powodu zmniejszenia się liczby przewożonych towarów i pasażerów w 1930 r. dochody spadły nawet o połowę w porównaniu z rokiem poprzednim. Za tym poszły masowe zwolnienia oraz protesty związków zawodowych.

W końcu jednak zaczęto sukcesywnie wychodzić z kryzysu - już w 1936 r. wyraźnie zwiększyły się przewozy zarówno towarowe, jak i pasażerskie. W tym samym roku otworzono pierwszą linię zelektryfikowaną - z Warszawy do Otwocka i Pruszkowa. Rok później polski prototypowy parowóz pośpieszny Pm36-1 zdobył złoty medal na wystawie światowej w Paryżu. W jeszcze następnym roku oddano do użytku część nowego gmachu Dworca Głównego w Warszawie. Katastrofą dla prężnie rozwijającej się po latach kryzysu młodej polskiej kolei był wybuch II wojny światowej. Początkiem jej nowego rozdziału był rok 1945.

M. G.-K.