Żydowska Organizacja Bojowa (ŻOB) powstała jako konspiracyjna formacja zbrojnego oporu Żydów w getcie warszawskim. Jej inicjatorami byli członkowie komunistycznej Organizacji Bojowej Bloku Antyfaszystowskiego, socjaliści z Bundu (żydowskiej partii robotniczej) oraz syjoniści (m.in. z organizacji Haszomer Hacair). Na czele ŻOB stanął działacz kierownictwa Haszomer Hacair Mordechaj Anielewicz. Organizacja ta szybko podjęła działalność również na innych terenach Generalnej Guberni - jej struktury powołano w Krakowie, Częstochowie i Będzinie. Nawiązała kontakty tak z Armią Krajową, jak i z Gwardią Ludową, które zaopatrywały ją w potrzebną broń. Ponadto ŻOB cieszyła się uznaniem ze strony Delegatury Rządu na Kraj.

Głównymi zadaniami organizacji było budowanie bunkrów na terenie getta, zdobywanie dla bojowników broni, zabijanie konfidentów oraz zwalczanie organizacji kolaboracyjnych, takich jak "Żagiew" Abrahama Gancwajacha, aktywnie współpracujących z Niemcami. W czasie powstania w getcie w skład ŻOB wchodziły najpewniej 22 grupy bojowe, którymi dowodziło kilku dowódców dzielnicowych. W ich szeregach walczyło kilkuset ludzi (dane wahają się między 220 a 600). Siedzibą dowództwa była kamienica przy ulicy Miłej 18, gdzie też znajdował się bunkier, w którym pod koniec powstania wysadził się sam Anielewicz. Obecnie w tym miejscu znajduje się pomnik. Z powodu znacznej przewagi niemieckiej oraz poważnych problemów z uzbrojeniem walki ograniczały się z reguły do obrony określonych pozycji wyznaczonych przez bunkry.

Po upadku powstania nieliczni ocaleli przedostali się do lasów w okolicy Wyszkowa, gdzie wsparli oddziały Gwardii Ludowej. Również w Powstaniu Warszawskim brał udział specjalny pluton ŻOB, operujący na terenie Starego Miasta pod dowództwem Icchaka Cukiermana.


M. G.-K.

Ilustracja: sztandar Żydowskiej Organizacji Bojowej, Wikimedia Commons, domena publiczna.



O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: