Po śmierci Józefa Piłsudskiego w obozie sanacyjnym doszło do walki o władzę. W jej wyniku prezydent Ignacy Mościcki i gen. Edward Rydz-Śmigły, którzy zawarli ze sobą nieformalny sojusz, wykluczyli z realnego wpływu na politykę państwa grupę osób skupionych wokół Walerego Sławka.

Sławek należał do grona najbardziej zaufanych ludzi marszałka i po zamachu majowym w 1926 roku trzykrotnie stawał na czele rządu jako premier. Po wejściu w życie zapisów konstytucji kwietniowej miał zastąpić na stanowisku prezydenta II Rzeczypospolitej Ignacego Mościckiego. Plany te, będące w dużej mierze wolą zmarłego Piłsudskiego, nie zostały jednak zrealizowane, ponieważ urzędująca głowa państwa nie zamierzała wcale ustępować.

Pozbawiany kolejnych stanowisk i marginalizowany były premier znosił wiele upokorzeń; bez wątpienia do największych z nich należały rozwiązanie utworzonego przez niego w listopadzie 1927 roku Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem oraz utrata honorowej prezesury Związku Legionistów Polskich. Bolesnym wydarzeniem, z którym musiał się również pogodzić, był awans jego oponenta, Edwarda Rydza-Śmigłego, na marszałka Polski 11 listopada 1936 roku.

W 1938 roku, po śmierci Stanisława Cara, Sławek piastował funkcję marszałka Sejmu. Nie trwało to jednak zbyt długo, ponieważ parlament został szybko rozwiązany przez prezydenta Mościckiego, a jesienią 1938 roku miały odbyć się do niego nowe wybory. Kampania poprzedzająca głosowanie na kandydatów do Sejmu V kadencji stała się kolejnym pretekstem do przeprowadzenia bezpardonowego ataku na trzykrotnego polskiego premiera. Prym w nim wiedli jego dawni przyjaciele i współpracownicy ze środowiska piłsudczykowskiego.

2 kwietnia 1939 roku w swoim warszawskim mieszkaniu przy al. Szucha Walery Sławek popełnił samobójstwo, strzelając sobie w usta z rewolweru Browning, którego używał jeszcze będąc członkiem Organizacji Bojowej PPS.

Sławek nie zginął na miejscu, próbowano go ratować, ale zmarł następnego dnia w szpitalu. W swoim liście pożegnalnym nie ujawnił, co pchnęło go do podjęcia tak radykalnej i tragicznej w skutkach decyzji. Przyczyny odebrania sobie życia przez jednego z najbliższych współpracowników Józefa Piłsudskiego są do dziś przedmiotem spekulacji. Najczęściej powtarzaną przez historyków hipotezą jest ta mówiąca, że Walery Sławek jako osoba niezwykle honorowa nie mógł przeżyć tego, iż zawiódł oczekiwania samego marszałka i nie spełnił pokładanych w nim oczekiwań, dając się wyeliminować ludziom Mościckiego i Rydza-Śmigłego. Bez wątpienia jednak na byłego polskiego premiera musiała też wpłynąć brutalna gra polityczna i szykany ze strony osób, które znał i do pewnego momentu cenił.

Paweł Cichocki

Zdjęcie: Pogrzeb Walerego Sławka - w pierwszym rzędzie Świtalski, Janusz Jędrzejewicz, Prystor, Moraczewski, Żeligowski, 1939, Wikipedia, Domena Publiczna.


O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: