10 thermidora roku II, według kalendarza rewolucyjnego (czyli 28 lipca 1794 r. zgodnie z kalendarzem gregoriańskim), dwudniowy przewrót zakończył się zgilotynowaniem Maksymiliana Robespierre.

Maximilien de Robespierre był francuskim adwokatem, przywódcą jakobinów oraz  członkiem Stanów Generalnych i Konstytuanty. Znany był głównie ze swojej nieskazitelnej uczciwości (za co przylgnął do niego przydomek „nieprzekupny”), lewicowych poglądów i płomiennych mów, był jednym z czołowych przywódców rewolucji francuskiej.

W 1788 roku rozpoczyna się jego kariera polityczna – najpierw jako deputowanego Stanu Trzeciego, a następnie jako przywódcy Klubu Jakobinów, od początku jego powstania w 1789 r. w Paryżu. Kiedy 10 sierpnia 1792 r. obalono monarchię, został wybrany na członka Konwentu Narodowego i zaczął swe działania od udziału w procesie króla, wygłaszając wielką mowę za skazaniem go na śmierć. W latach 1793-94 stanął na czele Komitetu Ocalenia Publicznego, który sprawował najwyższą władzę w sprawach wojny, pokoju, kontrrewolucji oraz nominacji generałów i ministrów.

Radykalne reformy społeczne Komitetu mają zastosowanie w życiu publicznym nawet do dzisiaj: wprowadził stałe maksymalne ceny i płace, by nie były zawyżane, opodatkował ludzi bogatych, wprowadził cywilne śluby i pogrzeby. Za jego rządów opracowano także kalendarz rewolucyjny, którego powstanie 5 października 1794 r. wymierzone było w Kościół katolicki. Zgodnie z nowymi zasadami lata liczono od 22 września 1792 r., tj. od daty ustanowienia pierwszej republiki francuskiej. Długość roku pozostała ta sama co w kalendarzu gregoriańskim – 12 miesięcy po 30 dni plus 5 dodatkowych dni świątecznych. Co czwarty rok miał być przestępny, dodając jeden dodatkowy „Dzień Sankiulotów”, czyli świąteczny.

Bezkompromisowość moralna Robespierre’a szła w parze z bezwzględnością, jaką się charakteryzował jako dyktator i krwawy pogromca frakcji opozycyjnej, podejrzewający wszystkich o zdradę stanu, poglądów i jego samego. We wrześniu 1793 roku uchwalono tzw. prawo o podejrzanych, do których zaliczono wszystkich księży niezaprzysiężonych nowej władzy, całą szlachtę, emigrantów oraz ich rodziny, a także wszystkich tych, którzy w jakikolwiek sposób okazywali swą sympatię dla monarchii lub okazali się wrogami rewolucji. Powszechnie za cnotę, a nawet obowiązek, uznano donosicielstwo. W ciągu niecałych czterech miesięcy wymordowano ponad cztery tysiące osób uznanych za wrogów. Z jego inicjatywy został ścięty m.in. Georges Danton – również jeden z przywódców radykałów podczas Rewolucji Francuskiej. Po usunięciu swych wszystkich przeciwników, Robespierre stał się faktycznym dyktatorem Francji.

Liczne egzekucje i pogarszające się warunki gospodarcze wywołały coraz większą niechęć społeczeństwa do rządów jakobinów i samego Robespierre’a. 8 thermidora (czyli 26 lipca) dyktator wygłosił wielką mowę, w której padały liczne oskarżenia o korupcję, marnotrawienie rządowych pieniędzy, wreszcie zdradę ideałów rewolucyjnych. Po tym wystąpieniu jego przeciwnicy zmobilizowali się i następnego dnia wystąpili z wnioskiem o aresztowanie Robespierre’a i jego współpracowników. Wszyscy aresztowani zostali skazani na śmierć bez sądu i zgilotynowani na Placu Rewolucji 28 lipca 1794 r. Oprócz Robespierre’a stracono wtedy 20 osób.

Ilustracja: Maximilien Robespierre, zwany współczesnym Katyliną, ścięty 10 thermidora roku II, 1794, Bibliothèque nationale de France, département Estampes et photographie, domena publiczna.


O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: