Podczas potopu szwedzkiego Duńczycy z niepokojem obserwowali poczynania armii Karola X Gustawa na terenie Polski. Kopenhaski dwór obawiał się, że kolejną ofiarą szwedzkiej agresji padnie ich królestwo. Władca tego państwa, Fryderyk III Oldenburg, postanowił wyprzedzić zbliżający się konflikt i 15 czerwca 1657 r. wypowiedział wojnę Szwecji. Szybko też przypieczętowano militarny sojusz polsko-duński, który odciążyć miał Rzeczpospolitą w walce z północnym najeźdźcą.

Duńscy sprzymierzeńcy doznali jednak w toku walk serii klęsk, a cały Półwysep Jutlandzki dostał się w ręce króla Szwecji. W 1658 r. z odsieczą Fryderykowi III pospieszyła sojusznicza armia brandenbursko-polsko-habsburska. Najsłynniejszym epizodem tej wyprawy stało się, upamiętnione w polskim hymnie, słynne „rzucenie się przez morze” jazdy dowodzonej przez wojewodę ruskiego Stefana Czarnieckiego.
14 grudnia 1658 r. siły sojusznicze planowały przeprawić się przez cieśninę morską i uderzyć na zajmujących wyspę Als Szwedów. Pierwsza do ataku ruszyła brandenburska piechota, która pomimo uchwycenia przyczółków nie zdołała sforsować szańców wroga. Wówczas do boju przystąpili Polacy.

Jak odnotował w swych pamiętnikach, biorący udział w walkach, Jan Chryzostom Pasek:
„Sam tedy, przeżegnawszy się, Wojewoda wprzód w wodę; pułki za nim, [...] każdy za kołnierz zatknąwszy pistolety, a ładownicę uwiązawszy u szyi. [...] Konie już były do pływania próbowane; który źle pływał, to go między dwóch dobrych mieszano, nie dając mu tonąć”.
Po przeprowadzonym desancie, nieprzyjaciele nie byli w stanie powstrzymać polskiej szarży i schronili się w zamkach Sonderborg i Nordborg. Obie twierdze wkrótce zostały zajęte, a wyspa Als oswobodzona.
Do dziś trwają spory historyków dotyczące tego, w jaki sposób Czarnieckiemu udało się przeprawić przez cieśninę. Jedni uważają, że jego wojsko dokonało tego wpław, drudzy że na wierzchach koni. Nie wykluczone również, że podkomendni wojewody skorzystali z obu tych metod.

Za swą bohaterską postawę podczas kampanii duńskiej Stefan Czarniecki został odznaczony przez króla Fryderyka III, a listy gratulacyjne przesłali mu papież Aleksander VII i cesarz Leopold. Polacy powrócili z Danii do kraju w sierpniu 1659 r., na Półwyspie Jutlandzkim pozostawiając niewielki oddział dowodzony przez płk. Kazimierza Piaseczyńskiego.


Paweł Cichocki



Ilustracja: Brodero Matthisen, Stefan Czarniecki, 1659. Domena publiczna.






O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: