Losy Polski i Litwy są ze sobą nierozerwalnie splecione. Unia radomska jest jednym z etapów wspólnej drogi obydwu krajów. Zagrożenie ze strony Zakonu Krzyżackiego było podstawową przyczyną ich zbliżenia. Pomimo chwilowych nieporozumień związanych z wcielaniem Litwy do Królestwa Polskiego i krótkotrwałego sprzymierzania się brata Jagiełły Witolda z Krzyżakami, udało się osiągnąć wspólne cele w polityce zagranicznej. Po klęsce w bitwie z Tatarami nad rzeką Worsklą w 1399 r. książę Witold szukał zbliżenia z Polską.

Unia zawarta w Radomiu była prawnym wyrazem kompromisu i wzajemnych ustępstw. Była jednym z czterech aktów, które składają się na Unię wileńsko-radomską. Jej pozostałe części to akty wystawione przez: króla Władysława w Grodnie (grudzień 1400), Witolda oraz osobno przez bojarów litewskich w Wilnie (styczeń 1401) i przez panów polskich w Radomiu (marzec 1401).

Nowa unia przyniosła formalne potwierdzenie wznowienia państwa litewskiego. Litwa przestała być traktowana jako prowincja - stała się odrębnym organizmem państwowym. Król Władysław dożywotnio nadał Witoldowi godność Najwyższego Księcia Litwy. Polska i Litwa zachowały stanowisko równorzędne. Historycy dopatrują się w akcie unii podporządkowania monarchy litewskiego i jego państwa zarówno królowi, jak i Koronie Polskiej. Ustępstwo Polaków miało polegać na rezygnacji z aktu inkorporacji na czas życia Witolda. Jednakże fakt uzyskania przez Witolda stanowiska monarchy jest niepodważalny.

Po raz pierwszy akty unii zostały wystawione nie tylko przez monarchów i panów polskich, lecz także przez bojarów litewskich.

Obie strony zobowiązały się do pomocy przy odpieraniu ataków wrogów. Inaczej niż w polityce zagranicznej, w sferze stosunków wewnętrznych pozostały niezależne.

I. Ł.

Ilustracja: wielki książę Witold na portrecie Jana Oziębłowskiego z 1840 r., Polona, CC-BY-NC.



O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: