Na jesieni 1918 roku na ziemiach polskich uformowało się kilka odrębnych ciał o charakterze rządu, mających na celu przejęcie kontroli nad określonymi obszarami. I tak na terenie Królestwa Polskiego obok istniejącej już od 1917 r. Rady Regencyjnej, 7 listopada 1918 r. w Lublinie powołano do życia Tymczasowy Rząd Republiki Polskiej z Ignacym Daszyńskim na czele. Gabinet ten wkrótce podporządkował się Józefowi Piłsudskiemu, który po 14 listopada przejął pełnię władzy w całym Królestwie jako Naczelnik Państwa. Jednakże podobne "rządy" utworzyły się również na terenie Galicji Zachodniej. Polska Komisja Likwidacyjna powstała w Krakowie już 28 października z inicjatywy takich działaczy politycznych jak Wincenty Witos (który jej prezesował) czy Daszyński, a więc ludzi o dużym doświadczeniu, zdobytym chociażby w czasie posłowania do parlamentu krajowego czy ogólnopaństwowego.

Dowództwo wojskowe, niezwykle istotne ze względu na wciąż trwającą walkę zbrojną, objął z jej nominacji pułkownik (a od 1 listopada generał brygady) Bolesław Roja. Choć ten bohater walk legionowych miał bardzo silne związki z Legionistami oraz z działaczami Polskiej Organizacji Wojskowej (kontrolowanej przez Piłsudskiego), zachowywał się bardzo niezależnie i nie dążył do połączenia sił z Piłsudskim, któremu - mającemu oparcie tylko w bardzo słabej na tym terenie POW - nie udało się przejąć władzy w Galicji. Równocześnie na Śląsku Cieszyńskim powstała Rada Narodowa dla Księstwa Cieszyńskiego, która proklamowała przyłączenie tego obszaru do nowo powstałej Rzeczypospolitej.

Warszawie bardzo zależało nie tyle na porozumieniu z tymi "gabinetami", ile na pełnym ich sobie podporządkowaniu, a jedność w tak trudnej sytuacji była konieczna zarówno dla ostatecznego zjednoczenia całości kraju, jak i dla uznania międzynarodowego. Było to o tyle prostsze, że prowincjonalne władze galicyjskie nie miały ambicji ogólnopolskich (przeciwnie niż rząd warszawski), choć zależało im na niezależności. Pertraktacje trwały już od początku listopada, ale sukcesem zakończyły się dopiero pod sam koniec roku, kiedy to Galicja poddała się zwierzchnictwu rządu Jędrzeja Moraczewskiego, pozostawiając sobie jedynie kompetencje wykonawcze. Komisja Likwidacyjna funkcjonowała jeszcze do marca 1919 r., a Rada Narodowa aż do lipca 1920, kiedy to dokonano podziału ziemi cieszyńskiej między II RP a Czechosłowację.

M. G.-K.

Ilustracja: Józef Piłsudski i Jędrzej Moraczewski w 1927 r., Polona, CC-BY-NC.


O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: