Kategorie

Zamek Królewski w Rabsztynie


Zamek został wybudowany na szczycie wapiennego wzgórza wzniesionego na 49 metrów ponad terenem (427,5 m n.p.m.). Nazwa zamku pochodzi z języka niemieckiego Rabstein - czyli Kruczy Kamień lub Krucza Skała. O istnieniu w tym miejscu drewnianego grodziska jeszcze przed powstaniem zamku podaje różnorodna literatura i przewodniki turystyczne jednak prowadzone do tej pory badania archeologiczne nie potwierdzają tej teorii. Również układ i rozmiar zarówno samej skały jak i całego wzgórza zamkowego poddają w wątpliwość istnienie takiej budowli.





Początki zamku giną w mroku przeszłości. Brak wystarczającej dokumentacji powoduje, że istnieje kilka hipotez dotyczących czasu budowy zamku rabsztyńskiego. Gdyby wykluczyć powstanie grodu w XIII w. to należy przypuszczać, że murowane budowle zamkowe powstawały w tym miejscu od 1 połowy XIII w. (rozkwit budownictwa murowanych warowni m.in. na Śląsku za panowania Henryka I Brodatego) po XIV w. (najstarszy znaleziony relikt murowany na zamku w Rabsztynie został datowany na przełom XIII i XIV w.). Za wersją sięgającą początków XIII w. przemawia kilka zdarzeń historycznych, które mogą być związane z powstaniem zamku w Rabsztynie.
Pierwsza najstarsza pochodzi z 1228 roku. Wtedy to Henryk I zwany Brodatym wszczął wojnę domową z Konradem Mazowieckim i podążając ze Śląska na Kraków wybudował dla zabezpieczenia sobie odwrotu 3 warownie - jedną z nich mógł być właśnie Rabsztyn. Przypuszcza się, że pierwsza budowla, która powstała, to wieża na skale, do której w późniejszym czasie dobudowano część mieszkalną, nazwaną dzisiaj zamkiem górnym.
Jan Długosz w 6-tym tomie kroniki na str. 312 pisze o wybudowaniu dwóch nowych warowni przez Henryka Brodatego. Inne dokumenty mówią o trzech zamkach w Grodzisku, w Międzyborzu i w Przegini przy drodze do Krakowa, gdzie jednak archeolodzy nie stwierdzili istnienia grodu. Droga do Krakowa wiodła przez dolinę rzeki Prądnik. Logika wskazuje, że tu należałoby umiejscowić te grody a nie w leżącej nieco na uboczu Przegini. Może nie odnalezione Międzyborze to obecna Pieskowa Skała a rzekome grodzisko w Przeginia to obecny zamek Rabsztyn. Istnieją jeszcze inne przesłanki potwierdzające tą hipotezę. Jak chociażby nazwa zamku pochodząca z języka niemieckiego i wzmianka Seweryna Bonera zamieszczona w jego opisie włości Pomorzańskich z roku 1534 w którym za budowniczych Rabsztyna wymienia nieznanych Waradejów z zimnego zachodu i Bytomczyków od Bytomia.
Następnym ważnym zdarzeniem jest słynny najazd tatarski z roku 1241, kiedy to prawdopodobnie doszło do zniszczenia grodziska na Starym Olkuszu. Zniszczenie tego grodziska mogło zmusić ówczesnych mieszkańców do wybudowania warowni bardziej nowoczesnej i trudniejszej do zdobycia. Rozbicie dzielnicowe i ciągłe walki o władzę również sprzyjały rozwojowi budowli warownych. Szczególnie za panowania Bolesława V Wstydliwego (1243-1279).
Założycielem Rabsztyna mógł być również krakowski biskup Jan Muskata przeciwnik Króla Władysława Łokietka. Ten zniemczały Ślązak sprzyjał Wacławowi II czeskiemu, który w 1292 roku zajął Małopolskę. Muskata miał na terenie Małopolski wybudować kilka warowni w celu utrwalenia władzy. Nie zachowały się jednak informacje, które to miałyby być zamki. Przeprowadzone w 2003 roku badania archeologiczno-architektoniczne doprowadziły do odkrycia pod bramą wjazdową zamku w Rabsztynie filaru mostu powstałego na przełomie XIII i XIV wieku, czyli w czasie panowania Wacława II i Jana Muskaty. Muskacie musimy, więc przypisać budowę drewnianego mostu na murowanych filarach, który prowadził do drewnianych schodów umożliwiających wejście na zamek górny lub do drewnianego podgrodzia, jeżeli takie istniało.
W 1306 roku Król Władysław Łokietek wypiera zbrojnie Czechów z Małopolski. Zapewne zamek w Rabsztynie już wtedy istniał i został przez Króla Władysława Łokietka zajęty i zaanektowany jako jego królewszczyzna. Nie jest, więc przypadkowym pominięciem Rabsztyna w spisie zamków wzniesionych za panowania Króla Kazimierza Wielkiego.
Wielu autorów i przewodniki informują, że Nawój z Morawicy z rodu Toporczyków w roku 1318 lokując wieś Tenczyn podpisał się "de Rapstyn", co ma świadczyć o jego związkach z zamkiem w Rabsztynie. Jednak ta informacja nie znajduje potwierdzenia w obecnych opracowaniach dotyczących rodu Toporczyków. Janusz Kurtyka w swojej książce pt. Tęczyńscy pisze na stronie 116, iż kasztelan krakowski Nawój do swojej śmierci w 1331 r. konsekwentnie pisał się tylko z Morawicy. Informacja jakoby na dokumencie lokacyjnym lokującym wieś Tęczyn miał się podpisać również "de Rabstyn" prawdopodobnie pochodzi ze złej interpretacji Herbów Rycerstwa Polskiego autorstwa Bartosza Paprockiego, który na str. 93 pisze, że Tęczyńscy wcześniej, między innymi nazwami, pisali się również de Rabstyn. Najpewniej chodzi tu o Jana Tęczyńskiego - Rabsztyńskiego ur. w 1442 r a zm. w 1498 r. a nie o Nawoja z Morawicy. Ponadto, budowa zamku w Rabsztynie powinna zaistnieć w przekazach pisanych pozostałych po rodzie Toporczyków. Niewytłumaczalna jest też utrata zamku przez Toporczyków na rzecz króla, którego przecież Toporczykowie byli sprzymierzeńcami. Te fakty zmuszają do wyeliminowania Nawoja z Morawicy jako ewentualnego budowniczego zamku w Rabsztynie.

Dalsze losy zamku dzięki badaniom archeologiczno-architektonicznym również uległy poważnym zmianom. Do niedawna budowę gotyckiego zamku przypisywano królowi Kazimierzowi Wielkiemu, który faktycznie objął go w posiadanie w 1333 r. i jedynie dokonał jego rozbudowy od południa o murowane podgrodzie (zamek średni) być może w miejsce drewnianego podgrodzia wybudowanego przez Jana Muskatę. Po śmierci tego króla w latach 1370-1382 zamek staje się własnością króla Ludwika Andegaweńskiego.

W l. 1398-1400 w dokumentach można napotkać wzmianki o Iwie z Rabsztyna i Janie Lorku - burgrabim rabsztyńskim.

Po roku 1382 zamek wraz z okolicznymi wsiami: Kosmołów, Zederman, Sieniczno, Zimnodół, Osiek, Pomorzany, Bogucin, Chechło, Golczowice, przejmuje Spytek z Melsztyna, herbu Leliwa - Wojewoda krakowski, człowiek, który przyczynił się walnie do wprowadzenia na tron Jadwigi i powołania Jagiełły na króla Polski. Melsztyńscy uważali Rabsztyn za swoje dobra dziedziczne, najprawdopodobniej nadane im przez króla Władysława Jagiełłę za zasługi w wyniesieniu na tron polski zarówno królowej Jadwigi jak i króla Władysława Jagiełłę.
Spytek poległ bohatersko w 1399 roku w bitwie z Tatarami nad rzeką Worsklą. Pozostawił nieletnich synów Jana, ur. w 1396 roku i Spytka ur. w 1398 roku. Spytek z Melsztyna posiadał również duży majątek, którym administruje wdowa Elżbieta Woydette z pochodzenia węgierka. Ponieważ wdowa ani nieletni synowie nie mogli tym majątkiem władać z pożytkiem dla państwa, król zaczął odbierać Melsztyńskim wcześniejsze nadania z wyjątkiem Rabsztyna. Zmusza to Melsztyńskich do ustanowienia męskiego opiekuna nad nieletnimi chłopcami i ich majątkiem. W 1403 roku opiekunem tym zostaje stryjeczny kuzyn Jan z Tarnowa herbu Leliwa, który w 1401 roku otrzymał po Spytku również urząd wojewody krakowskiego. Jan z Tarnowa umiera w 1409 roku a opiekę nad dziećmi Spytka oraz urząd wojewody krakowskiego przejmuje syn Jana - też Jan. Jan Tarnowski junior okazał się zapobiegliwym administratorem i gospodarzem, w 1412 roku zapłacił 52,5 grzywny za przebudowę wieży zamkowej i budowę studni. W tym czasie nie istniał jeszcze zamek dolny, więc nieodnaleziona do dnia dzisiejszego studnia powinna znajdować się na zamku średnim.

Po dojściu do pełnoletności, w podziale majątku między braćmi, zamek Rabsztyn przypada Janowi Melsztyńskiemu. Jan Melsztyński włada zamkiem od około 1414 roku do śmierci w 1429 roku a zamek dziedziczy jego nieletnia córka Jadwiga z Książa.
Opiekunem nieletniej Jadwigi, która była właścicielką znacznej fortuny zostaje brat jej ojca Spytek z Melsztyna późniejszy husyta. W 1434 roku Melsztyńscy zawierają umowę zaręczynową z rodziną biskupa krakowskiego Oleśnickiego. Na podstawie tej umowy nieletnią Jadwigę wraz z jej dobrami, Rabsztynem i Książem powierzono na 7 lat, opiece rodzinie Oleśnickich, w zamian Jadwiga miała zostać żoną Zbigniewa z Oleśnicy, rodzonego bratanka biskupa. Jednak w 1438 roku Jadwiga została z Iłży podstępnie uprowadzona z rąk opiekunów przez Jana z Krzyżanowa. Istnieje przypuszczenie, że inspiratorem porwania Jadwigi był sam Spytek - jej wujek i opiekun.
Oleśniccy odbili Jadwigę, lecz w następstwie tego zdarzenia Spytek zajął zamek Rabsztyn. Wynikiem zaostrzającego się konfliktu między Spytkiem i biskupem Oleśnickim było w 1439 roku wszczęcie przez Spytka buntu przeciwko królowi i jego śmierć w bitwie z wojskami królewskimi pod Grotnikami. W odwecie doszło do oblegania przez wojska królewskie zamków Rabsztyn i Melsztyn, w wyniku czego król skonfiskował dobra Melsztyńskich a Rabsztyn uczynił starostwem niegrodowym. Jednakże prawowitą właścicielką Rabsztyna była Jadwiga.

W 1441 roku umowa zaręczynowa Jadwigi ze Zbigniewem Oleśnickim została rozwiązana a w niespełna dwa miesiące potem Jadwiga została żoną Andrzeja z Tęczyna herbu Topór i on został mianowany przez króla pierwszym starostą rabsztyńskim. W ten sposób, chociaż już jako starostwo, zamek wraz z 9 wsiami wrócił do Jadwigi. W świetle prowadzonych badań można z dużym prawdopodobieństwem potwierdzić, że dalszej rozbudowy zamku (o zamek dolny) dokonał już starosta Andrzej Tęczyński na polecenie króla Władysława Warneńczyka. Prawdopodobnie wówczas wybudowano również ceglaną nadbudówkę gotyckiej wieży cylindrycznej.

W 1461 roku Andrzej Tęczyński zostaje zamordowany w zamieszkach mieszczańskich. Starostą rabsztyńskim zostaje w 1461 roku jego syn Jan, który zaczął nazywać się Rabsztyński. Jan w całej historii zamku najdłużej sprawował funkcję starosty aż 38 lat. Jan Rabsztyński umiera w 1498 roku a starostwo dziedziczą jego dwaj synowie Andrzej i Jan. W 1505 roku umiera jeden z braci Jan nie pozostawiając potomka a starostwo przechodzi na jego brata Andrzeja, który był kanonikiem i jego matkę Barbarę. W jednym roku 1509 umiera Andrzej i Barbara, którzy byli ostatnimi przedstawicielami linii Rabsztyńskich.
Następnie starostą zostaje Spytek Jarosławski z Jarosławia herbu Leliwa, który pożycza skarbowi 2000 złotych i w zamian dostaje zabezpieczenie na starostwie rabsztyńskim. Tak oto królewszczyzna rabsztyńska, która niegdyś była w rękach Melsztyńskich, potem przez małżeństwo weszła w dom Tęczyńskich, teraz na krótko dostała się raz jeszcze Leliwitom. W 1511 roku za 4000 florenów urząd starosty rabsztyńskiego kupuje od króla skarbnik królewski Andrzej Kościelecki herbu Ogończyk, który jest mężem Katarzyny Telniczanki, wcześniej faworyty króla Zygmunta Starego.

Po śmierci Andrzeja Kościeleckiego w 1515 roku starostą zostaje emigrant z miasta Landu Jan Bonar herbu Bonarowa. Wielu autorów błędnie podaje nazwisko Bonarów, pisząc ich jako Bonerów.
W krótkim czasie zajmując się kupiectwem i handlem Jan Bonar doszedł do olbrzymiego majątku został też żupnikiem i bankierem króla. Jan umiera bezdzietnie a majątek oraz urząd starosty rabsztyńskiego w 1523 roku przejmuje jego bratanek Seweryn Bonar z Balic. Po Sewerynie w 1549 roku jego syn z pierwszego małżeństwa Jan Bonar. Po Janie w 1564 roku jego przyrodni brat Seweryn Bonar.
W nocy z 16 na 17 lutego 1574 roku nocuje na zamku podróżujący z Francji, aby objąć tron Polski, król elekt Henryk Walezy.
Nagminnie podawana jest w niektórych źródłach informacja o weselu kanclerza koronnego Jana Zamoyskiego i księżniczki Gryzyldy bratanicy króla Stefana Batorego, do którego miało dojść na zamku w Rabsztynie 12 czerwca 1583 r. To jednak nie o ten Rabsztyn chodzi, tylko o dom, który nazywał się Rabsztyn i znajdował się na Wawelu.
W 1587 r. zamek stał się miejscem słynnej bitwy. W bitwie tej załoga Rabsztyna pod wodzą kozaka Hawryło (Gustawa ?) Hołubka i górnicy olkuscy pod wodzą niejakiego Szymona dzięki wciągnięciu przeciwnika w zasadzkę rozbili oddział z posiłkami dla Maksymiliana arcyksięcia austriackiego, który oblegał Kraków zdobywając przy tym tabor żywności i amunicji pokonując 350 ludzi. Osławiony Hołubek poległ pod Opolem w tym samym roku.
Bonarowie dokonują też przebudowy zamku dolnego, polegającej na budowie nowej bramy wjazdowej oraz budowy na południowym odcinku muru obronnego trzech nowych pomieszczeń. W 1592 roku Seweryn Bonar umiera bezpotomnie.

Pod koniec XVI w. starostą zostaje Mikołaj Wolski herbu Półkozie a po nim (pocz. XVII w.) marszałek wielki koronny Zygmunt Gonzaga-Myszkowski herbu Jastrzębiec margrabia na Mirowie, który po wschodniej stronie do obronnego muru gotyckiego zamku opasującego "zamek dolny" dobudowuje renesansowy dwupiętrowy pałac z 40 komnatami w stylu późnego renesansu zwany zamkiem dolnym składający się z trzech skrzydeł. Od zachodu pałacu znajdował się pierwotny dziedziniec zamku górnego. Według podania cegłę na budowę chłopi przynosili na plecach z Krakowa. (Informacja o wybudowaniu renesansowego pałacu przez marszałka Muszkowskiego pochodzi tylko z jednego źródła - lustracji zamku z 1660 roku, która jest cytowana w dalszej części niniejszej historii. Nie została jednak ta informacja dotychczas potwierdzona przez badania lub dokumenty archiwalne. Natomiast w swoim testamencie, znajdującym się dzisiaj w bibliotece książąt Czartoryskich, Wolski pisze, że sztukę popierał dla niej samej a budowle między innymi w Rabsztynie wznosił dla ozdobienia kraju. Więc, raczej to Wolskiemu a nie Myszkowskiemu należy przypisać budowę renesansowego pałacu w Rabsztynie.)

W 1612 roku córka Zygmunta Myszkowskiego Anna z Mirowa wychodzi za mąż za Mikołaja Komorowskiego herbu Korczak i w wianie wnosi starostwo rabsztyńskie. Po śmierci Mikołaja Komorowskiego w 1633 roku starostą zostaje mianowany Tomasz Zamoyski herbu Jelita i pełni tę funkcję do swojej śmierci w 1638 roku.
Król mianuje nowego starostę, którym jest Samuel Rylski herbu Ostoja. Jednak w 1650 roku Rylski zrezygnował ze starostwa rabsztyńskiego na rzecz swego kuzyna Aleksandra Płazy herbu Topór, który pełnił tę funkcję jedynie 2 lata.
W 1652 roku król mianuje starostą rabsztyńskim kanclerza wielkiego koronnego Stefana Korycińskiego herbu Topór. Za jego starostowania w 1657 roku zamek został ograbiony i spalony przez wycofujących się z Polski Szwedów.
Stefan Koryciński umiera w 1658 roku a starostwo otrzymuje wdowa Anna Korycińska z domu Gembicka.
Oto opis lustracji zamku z 1660 roku " Jest zamek na skale przyrodzonej, complectitur latifundium niemałe, który od Szwedów na wstępowaniu spalony jest. Do którego przystęp najtajniejszy z jednej strony od borów i lasów. Propugnacula pierwsze od mostów, które są dwa, wały staroświeckie sypane z fosami sutemi do bramej zamkowej wjezdnej, która tylko jedna jest, na niej mieszkanie z izbą jedną, gdzie Pan podstarości mieszka; ta tylko nie zgorzała, tylko wschody, które JMPani kanclerzyna naprawić kazała; w tejże bramie na dole piekarnia mała. Pokoje po dwu stronach kosztowne cale w ruinę poszły. Aby jednak i same mury przepalone per tempestates cali do końca nie padły, JMPani kanclerzyna koronna kosztem swym jednę stronę belkami i kozłami opatrzywszy, gontami pobić rozkazała, i na stronę drugą belki kosztem swym także zanieść rozkazała, wiązanie postawić i gontami pobić deklarowała się. Lecz do restauracyjej tak jak było, kosztu niemałego potrzeba. Trzecia strona największa, którą Pan Myskowski marszałek wielki koronny z gruntu wymurował o czterdziestu circiter plus minus pokojach-ta jako tylko z fundamentu wywiedziona była-w murze tylko samym stoi".

Obecnie wydaje się mało prawdopodobna informacja rzadko spotykana w literaturze, że po zniszczeniach dokonanych przez Szwedów pałac odbudowano, ale zamieszkiwano go tylko częściowo, gdyż starostowie wybudowali u podnóża zamku dwór starościński i folwark. Z lustracji zamku w tym okresie wynika, że brama wjazdowa do zamku nie spłonęła w całości tylko schody, które odbudowano a w pomieszczeniu nad bramą zamieszkał podstarości.

W 1667 roku Anna Korycińska odstąpiła starostwo rabsztyńskie swojemu synowi Piotrowi. Piotr Koryciński pełnił tę funkcję tylko jeden rok. W 1668 roku starostą zostaje Michał Kazimierz Radziwiłł herbu Trąby, który pełni funkcje starosty rabsztyńskiego do swojej śmierci w 1680 roku. Po nim dożywotnio urząd starosty sprawuje wdowa Katarzyna Radziwiłł z domu Sobieska, siostra króla Jana III Sobieskiego.
Katarzyna umiera w 1694 roku a król mianuje nowego starostę Aleksandra Sapiehę herbu Lis. W 1711 roku jego córka Ludwika Maria bierze ślub z Dominikiem Wielopolskim i to on w 1713 roku zostaje starostą rabsztyńskim. Dominik Wielopolski umiera w 1725 roku, przez dwa lata wdowa administruje starostwem do momentu powtórnego za mąż pójścia w 1727 roku za Antoniego Potockiego herbu Pilawa. Antoni Potocki pełni funkcję starosty do 1729 roku.
Nowym starostą zostaje Bogusław Bielski herbu Ostoja w 1730 roku jego żona, Anna z Szeptyckich, otrzymuje dożywocie na tym starostwie. W 1742 roku Bogusław Bielski otrzymał konsens królewski na ustąpienie starostwa rabsztyńskiego Antoniemu Bielskiemu. Antoni natomiast w 1749 roku zamienił starostwo rabsztyńskie z synem Bogusława - Józefem Bielskim na czerwonogródzkie a żona Bielskiego Józefa z Ostrorogów otrzymuje na nim dożywocie. W 1765 r. gotycki zamek górny był już ruiną. Źródła ikonograficzne z XVIII w. zachowały wizerunek walących się murów i wież bez pokrycia.

W 1768 roku Józef Bielski i jego druga żona, Konstancya z Bekierskich otrzymali pozwolenie zamiany ze Stanisławem Gadomskim herbu Rola starostwa rabsztyńskiego na rohatyńskie. Natomiast w 1774 roku Stanisław Gadomski odstąpił starostwo rabsztyńskie niejakiemu Walewskiemu herbu Roch 2do, albo Kolumna.
Następnym starostą zostaje Syriusz Remiszewski herbu Jelita właściciel Bolesławia a po nim w 1788 roku Kazimierz Mieczkowski herbu Zagłoba. Błędnie podawane jest również nazwisko Mieczkowskiego herbu Zagłoba, jako Mieszkowskiego.
W 1792 roku Sejm czteroletni zlikwidował starostwa a ostatni starosta Kazimierz Mieczkowski przeniósł się do dworu wybudowanego pod zamkiem. Kazimierz Mieczkowski był kolejnym 32 starostą rabsztyńskim a urząd starosty rabsztyńskiego funkcjonował 351 lat, od 1441 do 1792 roku.
Następnie jako dzierżawca wymieniany jest Beniamin Godefroy, który umiera w 1815 roku a po nim do roku 1853 niejaki Ponset de Sandon. Brak jest informacji o dalszych dzierżawcach. Prawdopodobnie zamek został opuszczony i popadł w całkowitą ruinę.

W 1901 roku pozostała baszta zamku górnego została wysadzona w powietrze przez poszukiwaczy skarbów. Przed drugą wojną światową zamek należał do Zarządu Lasów Państwowych. Natomiast po wojnie został własnością Gminy Olkusz, która jest właścicielem zamku do dnia dzisiejszego.
W 2000 roku powstało Stowarzyszenie Zamek Rabsztyn w celu ratowania tej wspaniałej budowli od całkowitego zapomnienia i zniszczenia.
Przedstawiona historia zamku pochodzi z materiałów dostępnych w 2004 roku.

Historia zamku powstała na podstawie i z zaczerpnięciem opracowania Jerzego Razowskiego z Olkusza

Wg naukowców zamek składał się z czterech części tj.: zamku górnego, średniego i dolnego oraz pałacu. Do dnia dzisiejszego najwięcej murów pozostało po części pałacowej.

Od strony północnej i wschodniej widoczne są fosy oraz szańce artyleryjskie, które powstały jako dostosowanie warowni do wymogów nowej techniki wojennej jaką stała się artyleria.

Od północnej strony do dziś zachowały się ślady mostu zwodzonego (jednego z trzech istniejących na zamku), który prowadził do zamku w miejscu, gdzie w okresie budowy pałacu powstała brama wjazdowa zwana przez niektórych autorów - prawdopodobnie błędnie - "Sławkowską" już ze stałym mostem uwiecznionym m.in. na akwareli Vogla i obecnie zrekonstruowanym. Wg badań poziom progu średniowiecznej bramy wjazdowej znajdował się 1.7 metra po niżej dzisiejszego otworu bramy.
Znaczniejsze fragmenty murów można obecnie obejrzeć w części pałacowej założenia. Poniżej skały od strony południowej znajdował się dziedziniec otoczony murem a później dwupiętrowym pałacem na planie prostokąta o wymiarach 50 m długości i 10 m szerokości. Mury siedemnastowiecznego pałacu zostały poddane częściowej konserwacji.
Wyniosła, baszta zamku gotyckiego (kamienna wieża posiadała 4 piętra jednak po wybudowaniu zamku dolnego okazała się zbyt niska w związku z czym została nadbudowana cegłą o dwa piętra) przetrwała najazd szwedzki, ale niestety na przełomie XIX i XX w. zniszczyli ją rabusie, którzy poszukując skarbów wysadzili ją w powietrze.

Obecnie trwają prace przy odbudowie drewnianego mostu w bramie wjazdowej do zamku. Prace mają zostać ukończone do końca 2005 r.

Według legendy zamek był połączony podziemnym przejściem z pobliską Januszkową Górą a wg innej z kościołem w Olkuszu.

 

autor: Jerzy Razowski - Olkusz

zdjęcia: Poszukiwania.pl