Zamek oleśnicki
Zamek za panowania piastów
Pierwsze urządzenia obronne w miejscu dzisiejszego zespołu mogły powstać już w XI lub w XII wieku. Był to zapewne drewniany gród. Zabudowania mieszkalne i gospodarcze otoczone były palisadą lub drewniano-ziemnym nasypem. Gród ten strzegł odcinka ważnego szlaku handlowego, wiodącego z Pragi poprzez Kalisz do Gdańska. Był też ośrodkiem administracji książęcej utworzonego po roku 1148 księstwa wrocławskiego - dzielnicy senioralnej. Miejsce budowy zamku było dobrze wybrane - niewielkie wzniesienie z trzech stron otoczone rzeczką Oleśnicą, z czwartej od miasta i kościoła - fosą.
Już w pierwszej ćwierci XIII w. (po roku 1214) rozpoczyna się budowa murowanego zamku, a może tylko wieży murowanej. Wieże murowane są częstym, niekiedy samodzielnym elementem obronnym. Wieża zbudowana jest na planie koła o średnicy 11 m, a grubość murów w dolnych partiach wynosi 3 m. W wieży zachował się do dziś portal gotycko-renesansowy, a nad nim herb księstwa oleśnickiego wraz z wystrojem XIV wieku.
Zamek jest zbudowany z cegły na fundamentach z polnego kamienia (piwnice w wielu miejscach wykonane są z polnego okrągłego kamienia). Grubość murów obronnych dziedzińca i zamku dochodziła od 2 do 3 metrów. Budowniczym zamku był zapewne książę wrocławski Henryk II Pobożny, który - jak głoszą dokumenty - zatrzymywał się w Oleśnicy w 1230 i 1238 r. Zachowane do dzisiaj dolne partie wieży zamkowej i ich rozmiary, tzw. "wendyjskie" wiązanie (wątek) cegieł, pozwalają określić ich pochodzenie na pierwszą połowę XIII w. i to zapewne przed rokiem 1241. W tym bowiem czasie, w trakcie najazdu wojsk mongolskich Oleśnica wraz z zamkiem została spalona.
Odbudowany po zniszczeniach zamek jest siedzibą kasztelana. Wymieniany jest w 1292 r. Wolfher Falhinkain. Po tym jak w roku 1294 książę głogowski Henryk przyłączył Oleśnicę do swego księstwa - zamek w Oleśnicy i ufortyfikowane miasto stają się nagranicznym grodem tego księstwa, narażonym na ataki. Między innymi, ze strony księcia wrocławskiego Henryka V Grubego - w tym czasie lennika króla czeskiego.
W 1312 roku, po podziale księstwa głogowskiego, książę głogowski Bolesław tworzy osobne księstwo oleśnickie. Jego następca książę Konrad Namysłowski w 1320 r. ustanawia w Oleśnicy stolicę księstwa.
Ten ambitny Piast (marzący o koronie królestwa polskiego), znany od 1320 r. jako Konrad I Oleśnicki, rozbudowuje zamek, otaczając go wysokim ceglanym murem obronnym i wznosząc wewnątrz obwodu obronnego murowane zabudowania mieszkalne, reprezentacyjne i gospodarcze. Po tej rozbudowie rozpoczętej ok. 1320 r. zamek składa się (rycina poniżej) z dość wysokiej wieży obronnej, znajdującej się w jej pobliżu bramy wjazdowej (zachowały się jej ślady) z mostem zwodzonym, prowadzonym nad fosą; dziedzińca zamkowego, otoczonego murami obronnymi (pokazane czarną grubą kreską), zwieńczonymi pomostem bojowym, osłonięte blankami, umożliwiającymi obronę i ostrzeliwanie napastników z kusz.
Zachodni bok tego czworoboku stanowiło dostawione na zewnątrz muru obronnego prostokątne - początkowo 2,3-kondygnacyjne skrzydło mieszkalne, wzniesione z cegły gotyckiej. W południowo-wschodnim narożniku murów kurtynowych był jeszcze jeden budynek, być może także o funkcjach magazynowych (arsenał?, spichlerz?). Skrzydło zachodnie po licznych przebudowach i nadbudowie zachowało się do dzisiaj. Budynek straży (a może czworokątna wieża) został wtopiony w później wzniesione skrzydło południowe. Na dziedzińcu była zapewne studnia oraz jakieś budynki gospodarcze. Ich ślady dziś już zostały zatarte. Być może na dziedzińcu była też oddzielna kaplica.
Od strony południowej i wschodniej zamku broniła także szeroka i głęboka fosa. Od strony północnej i zachodniej fosa łączyła się z bagnistymi rozlewiskami, stanowiącymi skuteczną przeszkodę dla napastników. W czasie powstania husyckiego w Czechach (1419-1436), książę oleśnicki Konrad Kącki (Kantner) - prawnuk Konrada I - opowiadając się po stronie króla Czech, został zaatakowany przez oddziały husyckie, które wtargnęły do Oleśnicy. Zamek i część miasta spalono. Po tych zniszczeniach zamek odbudowano, nadbudowując m.in. kolejne piętro skrzydła zachodniego. Istnieje opis zamku z tego okresu.
Z rzeźbiarskiego wystroju tego gotyckiego okresu zachowały się dwa zabytki: Kamienna figura tarczownika, umieszczona na zewnątrz, ponad bramą wjazdową na podwórzec. Tarczownik ubrany w strój używany w drugiej połowie XIV w. trzyma po obu stronach tarcze z orłami księstw wrocławskiego i oleśnickiego. Na ramionach wsparte dwa hełmy z klejnotami rycerskimi. Umieszczoną poniżej tarczę przekuto na nowo w okresie ostatniej konserwacji zamku, w 1906 r.
Oraz pokazany poniżej - herb książąt oleśnickich umieszczony nad wejściem do okrągłej wieży (na zdjęciu poniżej). Jest to śląski orzeł piastowski z półksiężycem (przepaską) i krzyżem na tarczy rycerskiej, zwieńczonej średniowiecznym hełmem turniejowym z szarfą i "klejnotem", tj. półkolistym pióropuszem z pawich piór, obejmującym część powtórzonego wizerunku orła piastowskiego. Zarówno przestylizowane pawie pióra nad hełmem, jak i przewieszona przezeń draperia spotykane są często w heraldyce czternastowiecznej (kliknij na herb).
W roku 1492 umiera bezpotomnie ostatni Piast oleśnicki Konrad X Biały. Księstwo przechodzi pod bezpośredni zarząd króla Czech, wówczas Władysława II Jagiellończyka. Przez trzy lata zamek i miasto należą do króla Czech. Dopiero w roku 1494 Władysław II przekazuje Oleśnicę w zamian za Podiebrady i 5000 kóp groszy księciu ziębickiemu Henrykowi I, synowi poprzedniego króla Czech Jerzego Podiebrada. Z kolei jego syn Karol I, ożeniony z księżniczką żagańską, przejmuje Oleśnicę i wysokie stanowisko w monarchii czeskiej.
Zamek za Podiebradów - wielkich budowniczych
Po śmierci Karola I Podiebrada - Oleśnicę w roku 1536 przejmuje książę Jan (Hanus) Podiebrad - mecenas kultury na Śląsku; ożeniony z córką kasztelana krakowskiego i Wielkiego Kanclerza Koronnego - Krystyną Szydłowiecką. On też w latach 1542-1562 przeprowadził przebudowę zamku gotyckiego i następnie jego rozbudowę zmierzającą do uczynienia zeń wspaniałej rezydencji renesansowej. Prace modernizacyjne w oleśnickim zamku prowadzili prawdopodobnie ci sami włoscy i niemieccy architekci i budowniczowie, którzy (na zlecenie Piasta legnicko-brzeskiego Jerzego II) przebudowywali "Śląski Wawel" - zamek w Brzegu. Stąd i duże podobieństwo obu zamków. M.in. zmienili ostrołukowe gotyckie kształty okien na obecne - prostokątne. Pokazuje to Z. Podurgiel . (Ślady obramienia okien gotyckich przy ostatnim remoncie zachowano i uwidoczniono je w nowych tynkach, widocznych na zachodnim skrzydle tak od strony dziedzińca jak i od zewnątrz).
W trakcie tych prac (fazy budowy pokazano na umieszczonym niżej planie) - wzniesiono na zewnątrz starego zamku okazały pałac (1559-1562), tzw. skrzydło wdowie lub Pałac Wdów (górne piętra przeznaczone były dla wdów książęcych na "dożywociu". Ponadto pałac służył za lokum dla gości rodziny książęcej). Później pałac umocniono przedbramiem - barbakanem (okiem Z. Podurgiela) z pomostem bojowym i otworami strzelniczymi (otwory od środka barbakanu i z zewnątrz - obecnie zamurowane)
Z tego okresu renesansowej rozbudowy zamku pochodzi m.in. podwójna płaskorzeźba z popiersiami księcia Jana i Krystyny Szydłowieckiej.
Także wówczas wykonano całopostaciową rzeźbę księcia Jana na wschodniej fasadzie Pałacu Wdów. Nad rzeźbą księcia wykuto napis -
"Jan książe ziębicko-oleśnicki, hrabia kłodzki, baron Wołczyna i Podiebradów
- dał początek budowie w 1559 i prace te w roku 1562 szczęśliwie ukończył"
Wówczas także wykonano oktogonalną, parokondygnacyjną nadbudowę wieży zamkowej z galeryjką widokową otoczoną balustradą, którą zdobi 8 kamiennych lwów (historia wg Z. Podurgiela), trzymających tarcze herbowe, m.in. z herbem księstwa oleśnickiego a także z napisem głoszącym, że książę Jan w 1561 r. "wieży tej koronę i figury kamienne zrobić kazał" (stary ten napis odkuto na nowo w 1891 r., jak o tym świadczy nowy krój liter). Jeden z lwów trzyma tarczę z datą odnowienia wieży.
Warto tu także wspomnieć, że książę Jan w 1557 r. polecił wykonać znakomitym rzeźbiarzom wspaniały podwójny kamienny nagrobek dla siebie i swojej żony Krystyny.
Bratanek Jana i jego następca na stolicy oleśnickiego księstwa, książę Karol II (1545-1617), podejmuje kolejną, znaczną rozbudowę zamku. W latach 1585-1586 powstaje skrzydło wschodnie wzdłuż i na zewnątrz muru kurtynowego. Skrzydło ma dwie kondygnacje piwniczne; na parterze mieszczą się stajnie książęce, a wyżej apartamenty mieszkalne i sale reprezentacyjne. W latach 1606-1608 książę Karol wzniósł jeszcze jedno skrzydło - południowe, tym razem po wewnętrznej stronie muru kurtynowego. W ten sposób rozbudowano dawny gotycki budynek straży i być może mury innych zabudowań. Dziedziniec zamku - ozdobiony ok. 1600 r. tarasami i podcieniowymi tarasami, gankami z pięknymi kolumienkami i balustradami, kamieniarką okien i drzwi, ozdobnymi formami szczytów dachowych, dekoracjami graffitowymi na elewacjach, jest bardzo reprezentacyjny. Wówczas też Karol II każe wykonać tarcze herbowe swoją i dwóch żon (wg. Zbigniewa Podurgiela i po wykonaniu). Zamek Oleśnicki, obok zamku w Brzegu, staje się najbardziej okazałą renesansową budowlą na Śląsku.
Także wzniesiona w 1603 r. dekoracyjna brama wschodnia (barbakanu) o dwóch otworach dla jezdnych i pieszych, nowa klatka schodowa Pałacu Wdów (1616) oraz arkadowy, przerzucony nad fosą łącznik z kościołem parafialnym (rodzina książęca wchodziła wprost do swojej loży w kościele), a także nowy budynek łączący Pałac Wdów z wieżą zamku i jego skrzydłem zachodnim, podnoszą i tak już wysokie walory funkcjonalne i architektoniczne zamku. Wewnętrzny dziedziniec turniejowy, okolony tarasami i krytymi gankami, może konkurować z królewskim Wawelem.
Fazy rozbudowy zamku:
a - Pałac Wdów (1559 - 1562 r.)
b - przedbramie (barbakan) (ok. 1563 r.)
c - skrzydło wschodnie (1585 - 1586 r.)
d - skrzydło południowe (1606 - 1608 r.)
e - brama wschodnia (1603 r.)
f - klatka schodowa Pałacu Wdów (1616 r.)
g - kryty ganek - łącznik z kościołem parafialnym (1616 r.)
h - skrzydło środkowe łączące zamek właściwy z Pałacem Wdów (1616 r.)
i - dziedziniec turniejowy
k - krużganek skrzydła południowego (ok. 1600 r.)
Na tym planie doskonale widać kierunki rozbudowy zamku względem konstrukcji z XIII - XIV w. Na tym zaś pokazano - rozwarstwienie chronologiczne. Rysunki autorstwa Mirosława Przyłęckiego.
Rozbudowana i unowocześniona zostaje też funkcja obronna zespołu, dostosowana do nowoczesnej artylerii. W 1610 r. utworzono trzy bastiony ziemne wokół zamku. W narożniku południowo-zachodnim (rysunek z prawej) wznosi się tzw. "dzieło narożne" - rodzaj fortyfikacji bastionowej z licznymi stanowiskami działobitni (rysunek z prawej - autor Mirosław Przyłęcki). Także w narożniku południowo-wschodnim zostaje usypana (dziś już bardzo rozmyta i zdeformowana) platforma artyleryjska, umożliwiająca daleki ostrzał przedpola południowego i zachodniego. Zapewne także wschodni nasyp mieścił działobitnie.
Od strony północnej fortyfikacje zamku łączyły się z miejskimi murami obronnymi, wzmocnionymi wieżą artyleryjską (basteją), zbudowaną w pobliżu zamku. Pogłębiono fosę przed zamkiem i obwarowano jej brzegi. Na zdjęciu widać wysokość nasypów i poziom dna fosy.
W tych pracach także uczestniczyli budowniczowie włoscy - pod kierownictwem zapewne Bernarda Niurona, nadwornego architekta Piastów brzeskich - a także majstrowie niemieccy pod kierownictwem Adama Hoffmana z Legnicy i znakomitego fortyfikatora Johanna Schneidera. Prawdopodobnie prac tych nie ukończono - być może na skutek braku środków finasowych lub (i) zmian w zasadach budowy umocnień obronnych.
Zamek za panowania Württembergów i BraunschweigówW roku 1647 umiera ostatni z Podiebradów - książę Karol Fryderyk. Kończy się era renesansowej rozbudowy zamku. Córka i jedyna spadkobierczyni ks. Karola Fryderyka Elżbieta Maria wychodzi za mąż za księcia Karola Sylwiusza Nimroda Wirttemberskiego. Zamek przechodzi w ręce rodzin niemieckich. Książęta wirtemberscy nawiązują do tradycji mecenatu kultury Piastów i Podiebradów z czasów ich zasiadania na oleśnickim stolcu książęcym. Zwłaszcza książę Chrystian Ulryk (1652-1704) okazał się wielkim mecenasem kultury. W 1654 wykonano (historia wg Z. Podurgiela) płaskorzeźbę manierystyczną z podtrzymywaną przez anioły tarczą z herbem książąt Wirtemberskich. Istnieje ona do dziś (rysunek poniżej). Twierdzi się, że płaskorzeźba była początkowo umieszczona w Bramie Bydlęcej (Namysłowskiej) i podczas jej burzenia (1868 r.) została przeniesiona do zamku w aktualne miejsce (Być może, że ten herb należałoby nazywać - książąt oleśnickich z rodu Wirttembergów, gdyż widnieje na nim, w polu sercowym - herb księstwa oleśnickiego. Sam herb ma następującą postać).
W roku 1666 odnotowano naprawę hełmu wieży zamkowej; w 1700 remontowano m.in. masztalernie; w 1702 r. powiększono okna skrzydła wschodniego, odnowiono salę komediową, wybudowano oranżerię. Pomiędzy zamkiem a nasypami ziemnymi założono ozdobny ogród, nawiązując tym samym do poprzednich prac księcia Karola II, który w utworzonym przez siebie parku zamkowym zasadził niektóre rośliny egzotyczne, m.in. krzewy kakaowe. W skrzydle południowym przebito bramę prowadzącą do ogrodów. Przejazd ujęty był dużym renesansowym portalem od strony dziedzińca. Od strony południowej zbudowano nowy portal barokowy. Z kronikarskiego opisu oleśnickiego zamku dokonanego przez Jana Sinapiusa wynika, że najokazalsze wnętrza znajdowały się wówczas w skrzydle wschodnim. Pierwsze piętro zajmował książę, na drugim były apartamenty księżnej. Stropy sal wypełniały dekoracyjne sztukaterie i malowidła. Na parterze znajdowała się kancelaria połączona z dwiema salami biblioteki, umieszczonymi już w skrzydle południowym. Kolekcja dzieł sztuki mieściła się w pobliżu biblioteki; były tu także: zbrojownia i skarbiec.
Około 1750 r. restaurowano krużganki skrzydła wschodniego i wprowadzono nowe sztukatorskie dekoracje stropów wewnątrz skrzydła południowego. Dawny dwupołaciowy dach skrzydła zachodniego zastąpiono bardziej użytkowym dachem mansardowym. W skrzydle północnym dobudowano nowe izby mieszkalne.
W Oleśnicy, jak i na całym Śląsku, zachodzą poważne zmiany polityczne. Księstwo oleśnickie staje się kolejno lennem austriackich Habsburgów, a później pruskich Hohenzollernów. Po roku 1744 Śląsk jest już w rękach monarchów pruskich; zdobyty został w roku 1741 przez króla Prus Fryderyka II, zwanego Wielkim. Od tej pory prawa książąt oleśnickich obejmować mogą już tylko własność prywatną. Lennem dysponuje król pruski, przejmując prawa książęce.
Około roku 1790 nadworny bibliotekarz księcia, znany architekt i malarz Krystian Tischbein wykonuje klasycystyczne płaskorzeźbione supraporty nad drzwiami niektórych pomieszczeń zamkowych. Szereg z nich zachowało się i dzisiaj. W 1792 r. umiera ostatni książę oleśnicki z linii wirtemberskiej Karol Krystian, pozostawiając córkę, która po poślubieniu księcia Fryderyka Augusta Brunszwickiego wnosi mu w posagu dobra oleśnickie. Pamiątką po ostatnim Wirttembergu jest kolumna "Złotych Godów", dźwigająca mitrę książęcą, wystawiona przed zamkiem przez mieszczan oleśnickich dla uczczenia złotych godów księcia.
Linia książąt brunszwickich przetrwała do roku 1844. Ostatni z tej rodziny, książę Wilhelm, przekazał w testamencie księciu saskiemu zbiory i bibliotekę zamkową. Bogate i cenne zbiory przetransportowano wówczas do Drezna.
Lenno oleśnickie staje się lennem tronowym monarchii pruskiej, a zamek w Oleśnicy zostaje rezydencją następcy tronu państwa pruskiego.
Zamek do 1945 r.
Po upadku cesarstwa zamek staje się prywatną własnością panującej w Prusach rodziny Hohenzollernów. Wprowadzają oni w zamku nowe zwyczaje i porządki oraz podejmują prace budowlane, które ostatecznie ukształtują zamek w końcu XIX wieku. W latach 1891-1906 przeprowadzono gruntowną restaurację zespołu zamkowego pod kierownictwem architekta Józefa Maasa. Całe skrzydło północne zajęły urzędy administracji zamku i dóbr książęcych. Założono instalacje elektryczne i centralne ogrzewanie. W 1891 r. zmieniono stary hełm wieży głównej na nowy, wzorowany na barokowym hełmie kościoła Świętej Trójcy. Przekuto również napis na tarczy - trzymanej przez figurę lwa na galeryjce wieży - głoszący, że książę Jan w roku 1561 nakazał wykonanie galeryjki i figur kamiennych.
Także w 1891 r. odnowiono sgraffita zewnętrznej ściany skrzydła wschodniego, wprowadzając nowe kompozycje geometryczne i figuralne, zachowane po konserwacji do dzisiaj.
Kolejny remont zamku przeprowadzono w r. 1906. Przekuto wówczas niektóre zniszczone detale architektoniczne i kamienne rzeźby, m.in. tarczę z orłem piastowskim, umieszczoną pod figurą tarczownika nad przejazdem bramy skrzydła północnego.
Sam przejazd przemieszczono z partii położonej bliżej wieży, mniej więcej na środek skrzydła północnego, zmieniając tym samym położenie dawnego, jeszcze średniowiecznego wjazdu do zamku. Remontowano drewniane więźby i pokrycia dachów, restaurowano sgraffitowe dekoracje fasad, zwłaszcza skrzydła północnego i Pałacu Wdów.
W tym też czasie zlikwidowano staw znajdujący się po południowej stronie zamku oraz pseudohistoryczną wieżę widniejącą na tle lewej strony zamku.
Zamek po 1945 r.
Zimą z 1944 na 1945 r., w związku ze zbliżaniem się frontu, zamek opustoszał. Część wyposażenia wywieziono w niewiadomym kierunku. Opuścili go właściciele, część oficjalistów i służby. Wywóz kontynuowano do stycznia 45 r.
Po zajęciu Oleśnicy przez Armię Radziecką przetrzymywano w nim jeńców wojennych (Włochów i Węgrów) aż do lata 1946 r. W latach 1945-1946 zamek zajmował oddział radzieckiego Międzynarodowego Czerwonego Krzyża zajmującego się zbieraniem i przygotowywaniem do transportu alianckich jeńców wojennych oraz pracowników przymusowych z terenów ZSRR. Po opuszczeniu przez nich zamku - pozostawał przez okres kilku miesięcy bez nadzoru. Przy końcu 1946 r. był wykorzystywany jako punkt PUR dla wysiedlanych Niemców. Wtedy następuje nieudana próba jego podpalenia. Tam też mieściła się Komenda Hufca ZHP.
W latach 1950-1953 miało tu swoją siedzibę Technikum Budowlano-Drogowe. W skrzydle zachodnim mieścił się wówczas internat. W 1954 r. technikum budowlane opuściło zamek, a władze miasta przekazały jego pomieszczenia kilkunastu użytkownikom na cele magazynowe administracyjne i mieszkalne. Duża ilość pomieszczeń nie była użytkowana w ogóle, nie działały instalacje ogrzewcze; przez wybite szyby zaciekały do wnętrza opady deszczu i śniegu. Zamek uległ postępującej dekapitalizacji technicznej.
W roku 1963 Przedsiębiorstwo Państwowe Pracownia Konserwacji Zabytków na zlecenie Konserwatora Zabytków (w latach 1958-1973 funkcję tę pełnił prof. Mirosław Przyłęcki) zabezpieczyło dach skrzydła zachodniego. W latach 1957-1968 zamek użytkowany ponownie przez Hufiec ZHP w Oleśnicy poddano remontowi bieżącemu. Jednocześnie opracowano projekt kompleksowej adaptacji zamku na potrzeby Średniej Szkoły Rzemiosł Budowlanych. W 1971 r. otwarto tu pierwsze wystawy Muzeum w Oleśnicy, będącego filią Muzeum Archeologicznego we Wrocławiu. Pierwszym kierownikiem została mgr Jadwiga Bukowska. Filia została zamknięta po 1989 r.
W 1971 r. zapadła decyzja o utworzeniu w oleśnickim zamku Centralnej Szkoły Instruktorów Zuchowych ZHP na bazie przeniesionej tu Szkoły Instruktorów Zuchowych z Cieplic Śląskich i Centralnej Szkoły Instruktorów ZHP z Warszawy. Dotychczasowy projekt adaptacji zostaje zmieniony (architekt B. Pater przy współpracy prof. M. Przyłęckiego), a zakres prac remontowych ulega rozszerzeniu i przyspieszeniu. Wymienia się zagrożone stropy skrzydła zachodniego, wprowadzając nowe podziały wnętrza w układzie korytarzowym. Parter skrzydła zachodniego zostaje zaadaptowany na stołówkę i centralną kuchnię, przebudowuje się (z zachowaniem historycznej formy) poważnie uszkodzony ganek podwórzowy skrzydła zachodniego oraz remontuje dach tego skrzydła. Wykonano roboty izolacyjne i impregnacyjno-odgrzybieniowe, drenaż, reperacje ścian. Przeprowadzono wymianę lub wzmocnienie szeregu uszkodzonych stropów, wprowadzono nowe instalacje (c.o., gazową i elektryczną).
2 kwietnia 1975 r. uroczyście otwarto w zamku Centralną Szkołę Instruktorów ZHP. Jej pierwszą komendantką została harcmistrzyni Krystyna Gwarek, nauczycielka i instruktorka ZHP. Rozpoczął się korzystny okres w historii zamku. Zarówno szkoła harcerska, jak i muzeum dbały o obiekt i należycie go konserwowały.
Przeprowadzono też w tym czasie naprawy i remonty bieżące. Niestety, i szkołę (w r. 1992), i Muzeum (w r. 1993) zlikwidowano. Zamek opustoszał. Nie ogrzewany uległ zawilgoceniu; pojawił się niszczycielski grzyb. Ostatecznie pod koniec roku 1993 zamek powierzono Ochotniczemu Hufcowi Pracy.
Pomimo konserwacji i drobnym remontom przeprowadzanym przez OHP zamek a szczególnie jego zabytkowe elementy zewnętrzne ulegają zniszczeniom powodowanym wpływami atmosferycznymi i niestety, niekiedy i wandalizmowi. Zakres środków finansowych przeznaczonych na konserwacje i remonty jest zbyt mały w stosunku do wymagań.
Marek Nienałtowski
www.olesnica.org
POLECAMY TAKŻE: