Obóz Wielkiej Polski, jedna z najważniejszych polskich organizacji narodowych w II Rzeczypospolitej, został powołany podczas zjazdu organizacji prawicowych w Poznaniu 4 grudnia 1926 roku. Inicjatorami jego powstania byli działacze Związku Ludowo-Narodowego, pierwszej partii endeckiej działającej w odrodzonej Polsce. Dołączyli do nich członkowie innych pomniejszych stronnictw prawicowych. Głównym celem OWP było zjednoczenie szerokich kręgów narodowych, opozycyjnie nastawionych do rządów sanacyjnych sprawujących władzę po zamachu majowym. Na czele stała Wielka Rada, w której składzie znaleźli się m.in. Roman Dmowski (z tytułem Wielkiego Oboźnego), Tadeusz Bielecki i Roman Rybarski. Za godło wybrano Szczerbiec owinięty w biało-czerwony sztandar, a za znak rozpoznawczy - pozdrowienie rzymskie.

Obóz stosunkowo szybko wyrósł na poważną siłę polityczną, stając się najliczniejszym ruchem politycznym z blisko trzystu tysiącami członków w całej Polsce, zwłaszcza w Wielkopolsce, na Pomorzu, Śląsku i w Warszawie. W ich programie podkreślano wagę interesu narodowego, którego trzeba bronić przez walkę z rosnącymi wpływami mniejszości narodowych - chciano doprowadzić do ich całkowitego wykluczenia z życia publicznego oraz spolonizowania mniejszości słowiańskich. Głównego wroga upatrywano w Niemcach, a samemu państwu niemieckiemu zamierzono odebrać Górny i Dolny Śląsk, ziemię lubuską, Pomorze oraz Warmię i Mazury. Nie udało się jednak doprowadzić do zjednoczenia całej polskiej prawicy.

Z kolei rządzący starali się w jak największym stopniu ograniczyć wpływy tej organizacji - już w maju 1927 r. zaczęły się aresztowania, a kulminacja represji nastąpiła w latach trzydziestych. W 1932 r. odbyło się 150 procesów działaczy OWP. Równocześnie sanacja przeprowadziła akcję rozwiązywania struktur regionalnych Obozu, co zakończyło się w marcu 1933 r. jego zdelegalizowaniem. Wśród oskarżeń wysuwano przede wszystkim aspekt "ekscesów i zaburzeń", "podsycania nienawiści rasowej i partyjnej" oraz "podburzania ludności przeciwko władzom państwowym".

M. G.-K.

Ilustracja: deklaracja ideowa Obozu Wielkiej Polski z lat dwudziestych, Polona, CC-BY-NC.



O ile nie jest to stwierdzone inaczej, wszystkie materiały na stronie są dostępne na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 3.0 Polska. Pewne prawa zastrzeżone na rzecz Muzeum Historii Polski.







POLECAMY TAKŻE: